ಮಣ್ಣಗುಡ್ದೆ ದಿಡುಂ

ಎಪ್ಪತ್ತರ ದಶಕದ ಡಿಸೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳ ಒಂದು ಬೆಳಿಗ್ಯೆ ನವಭಾರತ ದಿನಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಓದುತ್ತಿದ್ದ ನಾನು, ಕೊನೇಯ ಪುಟದಲ್ಲಿ 'ನಾಳೆ ಮಣ್ಣಗುಡ್ದೆಯಲ್ಲಿ ದಿಡುಂ' ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯನ್ನೋದಿ ಹೌಹಾರಿದೆನು!

ಹೌದು. ಪ್ರೊಫ್ ರೀಡರ್‍ಗಳ ಅಲಕ್ಷ್ಯದಿಂದಾಗಿಯೋ ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚಿನ ಹಳೇ ಕೈಗಳು ಮಣಿಪಾಲದಲ್ಲಿ ಹೊಸದಾಗಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಉದಯವಾಣಿ ದಿನಪತ್ರಿಕೆಯತ್ತ ಆಕರ್ಷಿತರಾಗಿ ಅತ್ತ ನೆಗೆದ ಕಾರಣ ಅನುಭವಿಗಳ ಕೊರತೆಯಿಂದಾಗಿಯೋ ಅಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ನವಭಾರತ ಹಲವಾರು ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತುಕೊಂಡು, ಸೋತು ಬಳಲಿ ನಮ್ಮ ಕೈಸೇರುತ್ತಿದ್ದುದಂತೂ ಹೌದು! ನಮಗಂತೂ ನವಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗುತ್ತಿದ್ದ  'ಶಿಂಗಣ್ಣಾ' ವ್ಯಂಗ್ಯಚಿತ್ರ, 'ಅರ್ಥಗರ್ಭಿತ ವಾರ್ತೆಗಳು' ಮತ್ತು ಸಿನೆಮಾ ಟಾಕೀಸುಗಳ ಜಾಹೀರಾತುಗಳನ್ನು ನೋಡದೇ ಬೆಳಗಾಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ! ಕ್ರೀಡಾಪುಟದಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರಶೇಖರ್ ಚಿತ್ರಕ್ಕೆ ವೆಂಕಟರಾಘವನ್ ಹೆಸರು, 'ಜೋ ಡಾನ್ ಬೇಕರ್ ಆಸ್ ಮಿಚೆಲ್' ಎಂದು ಹಾಕಲು 'ಜೋ ಡಾನ್ ಮಿಚೆಲ್ ಬೇಕರೀಸ್' ಇತ್ಯಾದಿ ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಕಾಸಿಗೊಂದು ಕೊಸರಿಗೊಂದರಂತೆ ನೀಡಿ, ಪುಕ್ಕಟೆ ಮನೋರಂಜನೆ ನೀಡುವ ದಿನಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ನಾವು ಅದು ಹೇಗೆ ಓದದೇ ಇರಲು ಸಾಧ್ಯ....ಹೇಳಿ!

ಅಂದ ಹಾಗೆ, ಇದು ಕೇವಲ ನವಭಾರತದ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆಯಲು ಉದ್ದೇಶಿಸಿದ ಲೇಖನವೆಂದು ಅನ್ಯಥಾ ಭಾವಿಸಬಾರದು. 'ಮಣ್ಣಗುಡ್ದೆಯಲ್ಲಿ ದಿಡುಂ' ಒಂದು ಉಲ್ಲೇಖ ಅಷ್ಟೇ! ಮಣ್ಣಗುಡ್ದೆ ದಿಂಡು ನಾಳೆ ಅನ್ನುವಾಗ ಇಂದು 'ದಿಡುಂ' ಎಂದು ಗರ್ನಾಲ್ ಸ್ಫೋಟಿಸಿ ನಮ್ಮನ್ನು ಹೌಹಾರಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ನಾನು ನವಭಾರತವನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಬೇಕಾಯಿತು.

ಮಣ್ಣಗುಡ್ದೆ ದಿಂಡಿನ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಗರ್ನಾಲು ಸಿಡಿಸುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯ. ಸಾಯಂಕಾಲದಿಂದ ರಾತ್ರಿ ವರೇಗೆ ಗಿರ್‍ಗಿಟ್ಲಿಯಂತೆ ಬಲ್ಲಾಳ್‍ಬಾಗ್‍ನಿಂದ ಮಣ್ಣಗುಡ್ದೆಗೆ ಹಾಗೂ ಹಿಂದೆ ಬಂದು ಆಯಾಸವಾಗಿ ನಾವು ಗಾಢ ನಿದ್ರೆಯಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಗರ್ನಾಲಿನ ಶಬ್ಧಕ್ಕೆ ಎಚ್ಚೆತ್ತು ಗಡಿಬಿಡಿಯಿಂದ ಎದ್ದು ಮುಖಕ್ಕೊಂದಿಷ್ಟು ತಣ್ಣೀರೆರಚಿ, ಬೈರಾಸಿನಿಂದ ಒರೆಸಿ, ಹೊರಗೋಡಿ ಕಂಪೌಂಡ್ ಗೋಡೆಯನ್ನೇರಿ ಕುಳಿತು, ಝೈಂ ಝೈಂ ಬ್ಯಾಂಡ್ ವಾದನದ ತಾಳಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಕುಣಿಯುತ್ತಾ ವೈಯ್ಯಾರದಿಂದ ಮೈ ತಿರುಗಿಸುತ್ತಾ ಗಂಭೀರತೆಯ ಮುಖಮುದ್ರೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಾಗಿ ಬರುವ ತಟ್ಟಿರಾಯ, ರಾಣಿಯರನ್ನು ಕಂಪೌಂಡ್ ಪಕ್ಕದಿಂದ ಸಾಗುವ ದೃಶ್ಯವನ್ನು ಕಣ್ತುಂಬಾ ಕಾಣುವುದೇ ಒಂದು ಖುಷಿ! ನಂತರ ಬಂಡಿಯನ್ನೇರಿ ವಾಲಗದ ಧ್ವನಿಗೆ ಹಿಂಬಾಲಿಸಿ ಬರುವ ಗ್ರಾಮ ದೇವರ ಮೂರ್ತಿ ಗುರ್ಜಿಯನ್ನೇರಿ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುವಾಗ ಮೊಳಗುವ ಕೊಂಬು, ಭಗವತಿ ಕ್ಷೇತ್ರದ  ಗೂನುಬೆನ್ನಿನ ರಾಮ, ಮತ್ತವನ ಮೇಳದ ಚಂಡೆವಾದ್ಯ, ಸಿಡಿಸುವ ಮತಾಪು, ಪಟಾಕಿ ಎಲ್ಲವೂ ಕಣ್ಮುಂದೆ ಇಂದಿಗೂ ಮಾಸದೇ ಉಳಿದಿದೆ, ಕಿವಿಯಲ್ಲಿನ್ನೂ ಮೊಳಗುತ್ತಿದೆ!

ಇನ್ನು 'ಮಣ್ಣಗುಡ್ದೆ ದಿಂಡು' ಅಂದರೇನು, ಎಂದು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳೋಣ. ಈ 'ಮಣ್ಣಗುಡ್ದೆ ದಿಂಡು' ಅನ್ನುವಂತಹದು ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ನವೆಂಬರ್ ಅಥವಾ ಡಿಸೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಉತ್ಸವ. ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ದಿಂಡು ಅಂದರೆ ಉತ್ಸವ ಎಂದು ಅರ್ಥವಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ದಿಂಡು ಎಂದರೆ ಗುರ್ಜಿ ಉತ್ಸವ. ಗುರ್ಜಿ ಅನ್ನುವುದು 'ಗುಜ್ಜು' ಅಥವಾ ಮರದ ಕಂಬಗಳನ್ನು ನೆಟ್ಟು ಬಿದಿರಿನ ಮುಕುಟ ಕಟ್ಟಿ ಕೆಂಪು ಬಿಳಿ ಪತಾಕೆಗಳನ್ನು ಸುತ್ತಲೂ ನೇತಾಡಿಸಿ, ಭುಜಕ್ಕಿಷ್ಟು, ಸೊಂಟಕ್ಕಿಷ್ಟು ತರಕಾರಿ ಹಣ್ಣು ಹಂಪಲು ವೈವಿಧ್ಯಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿ, ಕಂಬಗಳಿಗೆ ಅಡಿಕೆಯ ಮಾಲೆಯನ್ನು ಸುತ್ತಿ, ನಲಿದಾಡುವ, ಓಡಾಡುವ ಬಣ್ಣಬಣ್ಣದ ವಿದ್ಯುದ್ದೀಪಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಿ ಝಿಗ್ಗನೆ ಮಾರು ದೂರ 'ಮಾರನ ಅರಮನೆಯಂತೆ' ಎದ್ದು ಕಾಣುವಂತೆ ಮಾಡುವ ಮೋಡಿ ನಮ್ಮ ಚಿಕ್ಕಂದಿನಿಂದ ಇಂದಿನ ವರೇಗೆ ವರ್ಷಂಪ್ರತಿ ಬೆಳೆದು ಬಂದು ಇಂದಿಗೂ ಸಾವಿರಾರು ಜನರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತಿದೆ. ನಮ್ಮ ವಾಸಸ್ಥಾನ ಬಲ್ಲಾಳ್‍ಬಾಗ್ ಹಾಗೂ ಸಮೀಪದ ಮಣ್ಣಗುಡ್ದೆಯಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸುವ ಗುರ್ಜಿಗಳಲ್ಲದೇ ಮಣ್ಣಗುಡ್ದೆಯಿಂದ ಅಳಕೆಗೆ ಹೋಗುವ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣ ಮಠದಲ್ಲಿ, ಒಂದು ಚಿಕ್ಕ ಕಡಲೆಕಾಳಿನ ಗುರ್ಜಿಯನ್ನೂ ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅದರ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ ಏನೆಂದರೆ, ಅಡಿಕೆಯ ಬದಲು ನೀರಲ್ಲಿ ನೆನೆಸಿದ ಕಡಲೆ ಕಾಳಿನ ಮಾಲೆಯನ್ನು ಗುರ್ಜಿಯ ಕಂಬಗಳಿಗೆ ಸುತ್ತುವುದು. ಉತ್ಸವದ ಮಾರನೇ ದಿನ ಗುರ್ಜಿಗೆ ಕಟ್ಟಿದ ತರಕಾರಿ ಹಣ್ಣುಹಂಪಲುಗಳನ್ನು ಏಲಂ ಹಾಕಿ ಮೂರು ಅಥವಾ ನಾಲ್ಕು ಪಟ್ಟು ಬೆಲೆ ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತಾ ಇದ್ದರು. ಆ ಏಲಂ ನೋಡುವುದು ಮತ್ತೊಂದು ಕುತೂಹಲ ನನಗೆ! ವಿಕ್ರತ ಕಾಡು ಅನನಾಸು ತಿನ್ನಲು ಯೋಗ್ಯವೇ ಎಂಬ ಯೋಚನೆ. ಗೇರುಹಣ್ಣಿನಂತೆ ಕಾಣುವ ಸೇಬು ಹಾಗೂ ಅದಕ್ಕೆ ಪೋಣಿಸಿದ ಗೇರುಬೀಜ ಯಾರು ಕೊಳ್ಳುವರೆಂಬ ಕೌತುಕ! 

ಶಾಲೆಗೆ ಹೋಗಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ ನಂತರ ಮೊದಲು ಅಮ್ಮ ಅಥವಾ ಅಣ್ಣಂದಿರ ಕೈ ಹಿಡಿದು ಮೆಲ್ಲನೆ ಹೆಜ್ಜೆ ಹಾಕುತ್ತಾ ಮಣ್ಣಗುಡ್ದೆಯತ್ತ ನಡೆದು ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಐಸ್‍ಕ್ಯಾಂಡಿ ಮಾರುವವರನ್ನು, ಪುಗ್ಗೆ, ಪೀಪಿ, ಟಾಂಟಾಂ, ಬೊಂಬೆಗಳನ್ನು ಮಾರುವವರನ್ನು, ಬೊಂಬಾಯಿ ಮಿಠಾಯಿ, ಬೊಂಬಾಯಿ ಖಿಲೋನಾಗಳನ್ನು, ಚಕ್ರ ತಿರುಗಿಸಿ ಒಂದು ಮುಷ್ಟಿ ನೆಲಕಡಲೆ ಗೆಲ್ಲಬಹುದಾದಂತಹ 'ರಷ್ಯನ್ ರೂಲೇ' ಮಾದರಿಯ ಜೂಜಿನ ಚಕ್ರಗಳನ್ನು, ರಟ್ಟಿನ ದೊಡ್ದ ಬೋರ್ಡಿಗೆ ಬಣ್ಣದ ಕಾಗದ ಸುತ್ತಿದ ಚಿಕ್ಕ ಚಿಕ್ಕ ಪೊಟ್ಟಣಗಳನ್ನು ಅಂಟಿಸಿ ಅವುಗಳೊಳಗೆ ಅದೃಷ್ಟದ ಸಂಖ್ಯೆ ಇರಿಸಿ ಬಹುಮಾನ ಗೆಲ್ಲಿಸುವ ಮಂದಿ, ರಿಂಗ್ ಬಿಸಾಡಿ ಸಾಬೂನು, ಸ್ನೋ, ಆಟಿಕೆ, ಬಿಸ್ಕತ್ತಿನ ಪೊಟ್ಟಣ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಗೆಲ್ಲಬಹುದಾದ ಸ್ಟಾಲು,  ಚರುಮುರಿ, ಮುಳ್ಳುಸೌತೆ, ವಿಮ್‍ಟೋ, ಗೋಲಿ ಸೋಡಾ, ಖರ್ಜೂರ ಮಾರುವವರನ್ನು ತದೇಕಚಿತ್ತನಾಗಿ ದೃಷ್ಟಿಸಿ, ಒಂದು ದಿನ ನಾನೂ ಇವರಂತೆ ರಸ್ತೆ ಬದಿ ಸ್ಟಾಲ್ ಇಟ್ಟು ಒಬ್ಬ ದೊಡ್ದ ವ್ಯಾಪಾರಿ ಆಗುವ ಕನಸು ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದೆ!

ನನಗೆ ನೆನಪಿದ್ದಂತೆ, ನಾನು 1962ರಿಂದ ಬಲ್ಲಾಳ್‍ಬಾಗ್ ವೀರ ಭವನದಲ್ಲಿನ ನಮ್ಮ ವಾಸದ ಮನೆಯ ಕಂಪೌಂಡ್ ಗೋಡೆಯ ಮೇಲೇರಿ  ಕುಳಿತು ಬಲ್ಲಾಳ್‍ಬಾಗ್ ವೃತ್ತದಲ್ಲಿ ಹತ್ತು ಸಮಸ್ತರು ಸೇರಿ ನಿರ್ಮಿಸಿ ಪೂಜಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಗುರ್ಜಿಯನ್ನು ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ಈ ಗುರ್ಜಿಯ ಮರಮಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಲಾಲ್‍ಬಾಗ್ ಸ್ಟೋರ್ ಮಾಲಿಕ ನಾರಾಯಣ ಶೆಟ್ಟಿಯವರ ಕಟ್ಟಿಗೆ ಡಿಪೋ‍ದ ಅಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಕೂಡಿಡುತ್ತಿದ್ದರು. 

ಬಲ್ಲಾಳ್‍ಬಾಗ್‍ನಲ್ಲಿ ಅರುವತ್ತರ ದಶಕದ ಕೊನೇಗೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ 'ಕೊಡಿಯಾಲ್‍ಬೈಲ್ ಯೂತ್ ಕ್ಲಬ್' ದಿಂಡಿನ ವೇಳೆ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಮನೋರಂಜನಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಏರ್ಪಡಿಸಿ ಸ್ಥಬ್ದಚಿತ್ರವನ್ನು ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸಿ ಭಾರತ ಮಾತೆಯಂತೆ ವೇಷ ಧರಿಸುವ, ಆರ್ಕೆಸ್ಟ್ರಾ ಜೊತೆ ಮೈಕ್‍ನಲ್ಲಿ ಜೋರಾಗಿ "ಅಜ್ಜಾ ಅಜ್ಜಾ....ಈರೆಗ್ ಕೆಬಿ ಕೇಣುಜ್ಜಾ....." ಎಂದು ತೀಸ್ರಿ ಮಂಜಿಲ್ ಸಿನೆಮಾ ಹಾಡಿನ ರಾಗಕ್ಕೆತುಳುವಿನಲ್ಲಿ ಇಂಪಾಗಿ ಹಾಡುವ ರಾಜ್ ನರೇಶ್, 'ಇಸ್ಕ್ ಇಸ್ಕ್....' ಎಂದು ಕೂಗುತ್ತಾ ಡ್ಯಾನ್ಸ್ ಮಾಡುವ ಪೈಲ್ವಾನ್ ಲೂಯಿಸ್, ಪ್ರಕಾಶ, ರಮೇಶ್ ಆಚಾರಿ, ಜಯ, ಕಾಶಿನಾಥ, ಏಕನಾಥ, ರವಿ ಕುಮಾರ, ಗಣೇಶ ಮತ್ತು ಇತರ ಮಿತ್ರರು ನೀಡಿದ ಪುಕ್ಕಟೆ ಮನರಂಜನೆ ಇಂದಿಗೂ ಮರೆತಿಲ್ಲ ನಾನು.

ಮಣ್ಣಗುಡ್ದೆ ಗುರ್ಜಿಯ ಹಿಂಭಾಗದ ಖಾಲಿ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಮರದ ಕುದುರೆ ಮತ್ತು ತಿರುಗು ತೊಟ್ಟಿಲು ಆಟದ ಸಂತೆ ಒಂದು ವಾರ ಮುಂಚಿತವಾಗಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಗಿ, ತೆಂಗಿನ ನಾರು ಸಿಕ್ಕಿಸಿ ತೊಟ್ಟಿಲು ತಿರುಗುವಾಗ ಮಾಡುವ ಕುಯ್ಂ.... ಕುಯ್ಂ.... ಕಿರ್ರ್.... ಕಿರ್ರ್.... ಶಬ್ಧವನ್ನು ಕೇಳಿ, ಎಲ್ಲೋ ಅಪರೂಪಕ್ಕೆ ಜೋಕಾಲಿ ಕಂಬ ಮುರಿದು ಬಿದ್ದು ಕೆಲವರು ಆಸ್ಪತ್ರೆ ಸೇರಿದ ಬಗ್ಗೆ ಕೇಳಿ ತಿಳಿದು ಭಯವಿಹ್ವಲನಾಗಿ ಗಡ ಗಡ ನಡುಗಿ, ನಾನಂತೂ ಜನ್ಮದಲ್ಲಿ ತೊಟ್ಟಿಲಿನಲ್ಲಿ ಕೂತುಕೊಳ್ಳುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಶಪಥ ಹಾಕಿದರೂ, ಎರಡೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಆ ಶಪಥವನ್ನು ಮುರಿದು ಧೈರ್ಯ ತುಂಬಿದ ಅನಂತ, ನವೀನ, ರವಿ ಕುಮಾರ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಕೂತು, ನಾಲ್ಕು ಸುತ್ತು ಮೇಲೆ ಕೆಳಗೆ ತಿರುಗಿದಾಗ ತಲೆ ಗಿರ್ರನೆ ತಿರುಗಿ, ಮೂರು ಲೋಕ ಕಂಡಂತಾಗಿ, ಹೊಟ್ಟೆ ತೊಳಸಿ ಬಂದರೂ ನಸು ನಕ್ಕು ನಾನು ಸರಿ ಇದ್ದೇನೆಂದು ತೋರಿಸಲು ಜಂಗ್ಲೀ ಸಿನೆಮದ ಶಮ್ಮಿಕಪೂರ್‍ನಂತೆ ಕುಣಿದು ಕುಪ್ಪಳಿಸಿ, ದೇವ್ ಆನಂದ್  ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಅತ್ತಿತ್ತ ಓಲಾಡುತ್ತಾ ನಾಲ್ಕು ಹೆಜ್ಜೆ ಓಡಿ, ತೋಡಿಗೆ ಬೀಳುವುದರಿಂದ ಸ್ವಲ್ಪದರಲ್ಲಿ ಪಾರಾದದ್ದೂ ಇದೆ!

ಸಂತೆಗಳ ಪೈಕಿ,  ಚರುಮುರಿ ಸ್ಟಾಲ್ ನನಗೆ ಮತ್ತು ನನ್ನ ಮಿತ್ರರಿಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಇಷ್ಟ. ಹಾಗೇ 1971ರಲ್ಲಿ ಒಂದು ದಿನ ನಾವು ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಬಲ್ಲಾಳರ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿ  ನಮ್ಮ ಬ್ಲುಮೂನ್ ಸ್ಪೋರ್ಟ್ಸ್ ಕ್ಲಬ್ ವತಿಯಿಂದ ದಿಂಡಿನ ದಿನ ಬಲ್ಲಾಳ್‍ಬಾಗ್ ಸರ್ಕಲ್ ಬಳಿ ಒಂದು ಚರುಮುರಿ, ತಂಪು ಪಾನೀಯ ಸ್ಟಾಲ್ ಹಾಕುವುದು, ಎಂದು ನಿರ್ಧಾರ ಕೈಗೊಂಡೆವು. ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಹತ್ತು ಪೈಸೆ ಮುಖ ಬೆಲೆಯ ಲಕ್ಕಿಡಿಪ್ ಟಿಕೆಟ್ ಪ್ರಿಂಟ್ ಮಾಡಿಸಿ ಮಾರಿ 60 ರುಪಾಯಿ ಗಳಿಕೆ ಮಾಡಿದೆವು. ಸ್ಟಾಲ್ ಹೇಗಿರಬೇಕು, ಅದರಲ್ಲಿ ಏನೇನು ಮಾರಬೇಕು, ಯಾರ್ಯಾರು ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಪಾಲುಗೊಳ್ಳಬೇಕು, ಹಣ ಸ್ವೀಕರಿಸಲು ಯಾರ್ಯಾರು ಪಾಳಿಯಂತೆ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳಬೇಕು, ಯಾರ್ಯಾರು ದಾರಿಹೋಕರನ್ನು ಪುಸಲಾಯಿಸಿ ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಾಡುವಂತೆ ಕರೆತರಬೇಕು, ಮುಂತಾಗಿ ವಿಚಾರ ವಿಮರ್ಷೆ ಮಾಡಿದೆವು.

ನಮ್ಮ ತಂದೆಯವರಿಗೆ 'ಎಸ್ಸೋ ಗ್ಯಾಸ್' ಭಂಡಾರಿಯವರು ನಿಕಟರಾಗಿದ್ದರು. ಹಾಗೇ ಅವರ ಏಜನ್ಸಿಯಲ್ಲಿ ವಿತರಣೆಗೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದ ಮಣಿಪಾಲದ ತಂಪು ಪಾನೀಯ 'ಬಾಜಲ್' ರಖಂ ಆಗಿ ತರುವುದೆಂದು ನಿರ್ಧಾರವಾಗಿ, ನನ್ನನ್ನು ಆ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ನಿಯುಕ್ತಿಗೊಳಿಸಿದರು. ನಾನು ದಿಂಡಿನ ಮುಂಚಿನ ದಿನ ಸಂಪತ್ ಬಲ್ಲಾಳ್ ಜೊತೆಗೆ ಕಾರ್‍ನಲ್ಲಿ ಹೋಗಿ 192 ಬಾಜಲ್ ಬಾಟ್ಲಿಗಳ 8 ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ತಂದು ನಮ್ಮ ಕಂಪೌಂಡ್‍ನಲ್ಲಿರಿಸಿದೆನು. ಮಿತ್ರ ರಮೇಶ್ ಕಾಮತ್ ಅಂದ, "ಸೆಂಟ್ರಲ್ ವೇರ್‍ಹೌಸ್ ಸಮೀಪ ಒಂದು ಹೊಸ ಮನೆ ಕೆಲಸ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ. ಅಲ್ಲಿಂದ ಮರದ 'ಗುಜ್ಜು'(ಕಂಬ) ತರುವಾ. ನನಗೆ ಮೇಸ್ತ್ರಿಗಳ ಪರಿಚಯ ಉಂಟು". ಹಾಗೇ ನಾವು ನಾಲ್ಕೈದು ಮಿತ್ರರು ಅಲ್ಲಿಗೆ ನಡೆದು ಒಬ್ಬೊಬ್ಬರು ಎರಡೆರಡು ಗುಜ್ಜುಗಳನ್ನು ಎರಡು ಸಲ ಹೋಗಿ ಹೊತ್ತು ತಂದು ಸ್ಟಾಲ್ ನಿರ್ಮಿಸಿ, ಮೇಲೆ ಹೊದಿಸಲು  ಬಾಲಚಂದ್ರನ  ಮುಖಾಂತರ, ನಾರಾಯಣ ಶೆಟ್ಟರ ಲಾರಿಯ ಟಾರ್ಪಾಲು ತರಿಸಿ ಹಾಕಿ ಕಟ್ಟಿ ಭದ್ರಗೊಳಿಸಿದೆವು. 'ಬ್ಲುಮೂನ್ ಸ್ಟಾಲ್' ಎಂದು ಬರೆದ ಒಂದು ಬಟ್ಟೆಯ ಬ್ಯಾನರ್ ಪೈಂಟ್ ಮಾಡಿಸಿ ತಂದು ಕಟ್ಟಿದೆವು. ನಾಲ್ಕು ಟ್ಯೂಬ್‍ಲೈಟ್ ಹಾಗೂ ಗ್ರಾಮೋಫೋನ್, ಮಣ್ಣಗುಡ್ದೆಯಲ್ಲಿನ 'ಸುವರ್ಣ ಸೌಂಡ್ ಸಿಸ್ಟಮ್'ನಿಂದ ಬಾಡಿಗೆಗೆ ಪಡೆದೆವು. ಎಲ್ಲಿಂದಲೋ ಒಂದು ಐಸ್ ಬಾಕ್ಸ್ ತರಿಸಿ ಮಂಜುಗೆಡ್ದೆ ಹಾಕಿ ಬಾಜಲ್ ಬಾಟ್ಲಿಗಳನ್ನು ಅದರಲ್ಲಿರಿಸಿದೆವು.

ದಿಂಡಿನ ದಿನ ಸಾಯಂಕಾಲ ನಾಲ್ಕು ಗಂಟೆಗೆ ಶುರುವಾಯಿತು, ನಮ್ಮ ಚರುಮುರಿ, ಸೌತೆಕಾಯಿ, ಮಿಕ್ಶ್ಚರ್, ನೆಲಕಡಲೆ, ಬಾಜಲ್ ಸ್ಟಾಲ್! ಸಂಪತ್, ವಿಶ್ವನಾಥ, ಮಹಾವೀರ ಕ್ಯಾಶ್ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ತಗೊಂಡು, ನಾನು, ಅನಂತ, ರಮೇಶ, ದೇವೇಂದ್ರ ಚರುಮುರಿ, ಸೌತೆಕಾಯಿ, ತಯಾರಿಸುವ ಕೆಲಸ ವಹಿಸಿಕೊಂಡು, ರಾಜಾರಾಮ, ತಾರಾನಾಥ, ಪ್ರೇಮ್‍ನಾಥ, ಬಾಲಚಂದ್ರ ಮತ್ತಿತರರು ಗಿರಾಕಿಗಳನ್ನು ಓಲೈಸಿ, ಆರ್ಡರ್ ಪಡೆದು ಸಪ್ಲೈ ಮಾಡುವ ಮುತ್ತುವರ್ಜಿಯನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು. ಅಂತೂ ನಮ್ಮ ಬ್ಲುಮೂನ್ ಸ್ಟಾಲ್ ಅಂದು ಸಾಯಂಕಾಲದಿಂದ ಮಧ್ಯ ರಾತ್ರಿ ವರೆಗೆ ಚೆನ್ನಾಗಿ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಾಡಿತು. ನಮ್ಮ ಮನೆಯವರು ಕಂಪೌಂಡ್ ಗೋಡೆ ಬಳಿ ನಿಂತು ನನ್ನನ್ನು ಸನ್ನೆ ಮಾಡಿ ಕರೆದು ಏನೆಲ್ಲಾ ಐಟಂ ಉಂಟೆಂದು ಕೇಳಿ ಚರುಮುರಿ ಆರ್ಡರ್ ಮಾಡಿದ್ದು, ನಮ್ಮಮ್ಮ "ಸ್ವಲ್ಪ ಉಪ್ಪು ಜಾಸ್ತಿಯಾಯಿತು, ಆದರೂ ಪರವಾಗಿಲ್ಲ" ಎಂದು ಸಮಾಧಾನ ಪಡಿಸಿದ್ದು, 8:00 ಗಂಟೆ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಬಾಜಲ್ ಎಲ್ಲಾ ಖಾಲಿ ಆಗಿ ನಾನು ಮತ್ತು ಸಂಪತ್ ಪುನಃ ಭಂಡಾರಿಯವರಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಿ ಸ್ಟಾಕ್ ತಂದದ್ದು, ಮರೆಯುವಂತಿಲ್ಲ!

ಮಾರನೇ ದಿನ ಎಲ್ಲಾ ಮಿತ್ರರು ಸೇರಿ, ವ್ಯಾಪಾರ ಮಾಡುವ ಪ್ರಥಮ ಅನುಭವದೊಂದಿಗೆ, ಖರ್ಚು ಮತ್ತು ಲಾಭಾಂಶ ಲೆಕ್ಕ ಹಾಕಿದಾಗಲೇ ತಿಳಿದದ್ದು, ನಾವು ಒಂದು ನಯಾಪೈಸೆ ಲಾಭ ಮಾಡಿಲ್ಲವೆಂದು! ಕಾರಣ, ನಮ್ಮ ಆದಾಯ ಅಂದು 90 ರುಪಾಯಿ, ಖರ್ಚು 60 ರುಪಾಯಿ ಮತ್ತು ಬಂದ ಲಾಭಾಂಶ 30 ರುಪಾಯಿ ಎಲ್ಲೋ ಸೋರಿ ಹೋಗಿ ಲೆಕ್ಕ ಸಿಗದೇ ಆದ ಲಾಭ ಅಥವಾ ನಷ್ಟ ಶೂನ್ಯ! ಕ್ಯಾಶ್ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಹೊತ್ತ ಸಂಪತ್, ವಿಶ್ವನಾಥ, ಮಹಾವೀರ ಅಲ್ಲದೇ ರಾತ್ರಿ ಪಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಜನಜಂಗುಳಿ ಸೇರಿದಾಗ ಆದ ಗೊಂದಲದಲ್ಲಿ, ಕ್ಯಾಶ್‍ಬಾಕ್ಸ್ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಕುಳಿತವರು ಇನ್ನ್ಯಾರೋ ಇಬ್ಬರು. ಅವರಿಬ್ಬರ ಹೆಸರು ಇಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುವುದು ತರವಲ್ಲ. ಆ ಇಬ್ಬರಲ್ಲಿ ಯಾರು ಆ 30 ರುಪಾಯಿ ಜೇಬಿಗಿಳಿಸಿದ್ದರೆಂಬುದನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಲು ಅಂದು ಅವರು ದೇವರಾಣೆಯಿಟ್ಟು ಅಲ್ಲಗೆಳೆದ ಕಾರಣ, ನಂತರ ಅವರಲ್ಲೊಬ್ಬನು ಹಲವು ದಿನ ಸ್ವೇಚ್ಛೆಯಾಗಿ ರಾಜನಂತೆ ದುಡ್ದು ಖರ್ಚು ಮಾಡಿ ಐಷಾರಾಮ ಜೀವನ ನಡೆಸಿದರೂ, ಅವನ ಮೇಲೆ ಆಪಾದನೆ ಹೊರಿಸಲು ಇಂದಿಗೂ ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಲ್ಲ! ಆ ನಂತರ ಚರುಮುರಿ ಮಾರುವ, ಅಥವಾ ಇತರ ಯಾವುದೇ ಸ್ಟಾಲ್ ಹಾಕುವ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಬ್ಲುಮೂನ್ ಸ್ಪೋರ್ಟ್ಸ್ ಕ್ಲಬ್ ವತಿಯಿಂದ ನಾವು ಮಾಡಿಲ್ಲ. 14 ವರ್ಷ ಪ್ರಾಯದಲ್ಲಿ,  ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಥಮ ಸ್ಟಾಲ್ ಇಟ್ಟು ಚರುಮುರಿ ತಯಾರಿಸಿ, ಸೌತೆಕಾಯಿ ಹೋಳು ಮಾಡಿ ಉಪ್ಪು ಖಾರ ಲಿಂಬೆರಸ ಹಚ್ಚಿ ಕೊಟ್ಟು, ಮಿಕ್ಸ್ಚರ್, ನೆಲಕಡಲೆ ಬಾಜಲ್ ಮಾರುವ ವ್ಯಾಪಾರ ನಡೆಸಿದ ಉಲ್ಲಾಸ, ಹೆಗ್ಗಳಿಕೆ, ಅಭಿಮಾನ, ಹೆಮ್ಮೆ ನನ್ನಲ್ಲಿ ಇಂದಿಗೂ ಬತ್ತಿಲ್ಲ!

Fire Cracker Buster

Pic source: commons.wikimedia.org

For GSBs. Tulsi Pooja is more auspicious than Deepavali, especially when it comes to fire crackers.

Our neighbours in Veera Bhavan Compound Ballal Bagh in the Sixties D Puttaswamy and family, used to buy quite a huge bundle of fireworks and my friend Mahaveer used to arrange them in a side room in their home like they arrange them in shops, at least 3 days before Deepavali started. We used to visit them and watch the display and count the number of each item and assess the value. They also used to get aeroplane, rocket, chain crackers, Laxmi Bomb and 'Zainunde', a bomb made with rope wound around explosive material. Seetharama, the daring son of their house maid Jalaja used to ignite bombs.

Our father never used to encourage us to spend much on fireworks. For Deepavali, his budget used to be almost 25% of what Puttaswamy's family used to spend. All we got was some sparklers, whips, pencils, flowerpots, ground wheels, dot caps, matches, serpent tablet, and a packet of 'Vaale Pataki' or those triangular crackers made with dried palm leaves. However, for Tulsi Pooja our father generously spent for fireworks, and he used to take me and my brothers to B Venkatesh Bhat & Sons in Car Street, tell them to give us whatever we wanted, and then settle the bill. Sometimes we used to burn more fireworks than Puttaswamy's sons had for Deepavali, but we used to get just one packet of Laxmi Bomb, few rope trains, 100's chain cracker and few rockets. 

Across the road, at Lalbagh Stores owner Narayana Shetty's house, his sons Shivanand and Balachandra(Balu) used to fire just about any crackers with ease, for both deepavali and for Tulsi Pooja. Balu fired vaale pataaki directly by holding them against the fire and throw them just a few feet away! I used to watch Balu with envy, for he was two years younger than me, and still not afraid of lighting explosive crackers!

We were however very scared to fire bombs and vaale pataaki. My style was to burn a piece of paper, keep the bomb on it and run away! As for vaale pataaki, I would stick it into a coconut leaf bone, hold it to the fire and as soon as it ignited, throw the coconut leaf bone away along with the vaale pataaki!

Eventually two of my elder brothers got jobs and they moved to Bombay. Third one joined MBBS in Mysore and fourth one Kamalakanth, was not much interested in fire crackers. That left the last two of us, myself and Radhakanth. We were in high school in the late Sixties. I used to fire the bombs and vaale pataaki like I mentioned earlier.

It was year 1970 and as usual, Tulsi Pooja was going on. Our priest Pandit Venkatesh Acharya had arrived with his nephew Raghunath(Baab). He was performing pooja and during aarti, he shouted "Start burning fireworks!"

Myself and Radhakanth hurriedly started burning sparklers, ground wheels, flower pots and such safe items. Baab was watching us eagerly. He was two or Three years younger to me, maybe just 10 years old then. He came forward and took three or four flowerpots, lighted them directly with the help of lamp fire and kept them in a line! My mother told me "Give some crackers to Baab. Poor boy is watching eagerly!"

I gave Baab some sparklers and he lighted them with a smile, but he was not too happy. I was reluctant to give expensive fireworks to him. After we ran out of safe fireworks, I started to ignite vaale pataaki. Baab watched me light a piece of paper and keep the pataaki on that, run away much before it caught fire and exploded. Sometimes the fire set to the piece of paper would get extinguished by a breeze of wind.

Baab couldn't take it anymore. He came to me and asked "Shall I fire them vaale pataakis and bombs?"

I nodded my head and gave him the packets. He started to set them on fire directly by holding them to the lamp, and within 15 minutes he fired all the 100 vaale pataakis! Then he set the bombs on fire. This time he kept the Laxmi bomb in a distance, ignited it with a match stick and coolly walked back! He was quite daring at that age like Seetharam and Balu! 

Baab left with his uncle Pandit Acharya after the pooja was over, and I sighed in relief. Baab's guts and at the same time my helplessness for not being able to do the feats he did, made me sulk.

I felt so low that evening, I decided to go to Drawing master's shop across the MG Raod in Ballalbagh circle and get some more crackers. I pestered mother and she gave me 10 Rupees. I ran to Drawing Master's shop and bought a box of Flowerpots, a pack of Laxmi Bomb, and couple of pack of sparklers. After coming back, the first thing I did was take a flowerpot, hold it directly to the lamp flame and shout "Look! I can directly ignite flowerpot!"

That's all! Something exploded with a big bang, everything looked very bright for a moment and then I could not see anything! My ears were almost deaf with the echo of the bang! I could hear faint voices of Kamalakanth and Radhakanth in a distance, but could not make out anything! I slowly staggered into the house and sat on the Vakil Bench in the veranda. My right hand looked silver grey with the explosive powder from the flowerpot coated all over. It also had aching and burning sensation, and mother came to me with kerosene. Someone had advised her that kerosene can heal burns faster! My father was inside the house and he didn't know anything about the explosion and my hand! Mother applied kerosene to my hand and also applied a thin film of Burnol. She advised me not to wash my hand, and eat food using a spoon. I was totally blank. I was also worried about remaining fireworks!

The burn injury got healed fast, maybe within three days. Mother suggested that remaining fireworks be given to some boys in the neighbourhood to be used on Mannaguda Dindu(Gurji Deepotsava) which was also celebrated in Ballalbagh circle opposite our home. I opposed her views and I ignited them all myself on the Mannagudda Dindu day. Next year onward, I was brave enough to light fire crackers myself, and Baab was happy that I overcame my inhibitions and fear of explosive fireworks! 

Under Pressure

Today, November 19, 2015 is World Toilet Day. Had the British Rock Band 'Queen' released their 1982 hit 'Under Pressure' earlier, it would have been the right background score for the situation I underwent many years ago, which I am going to narrate in this sordid story dedicated to this day. Even a scene from the film 'Delhi Belly' would've described my agony more effectively. This may happen to anyone in life, but I have all the pride in narrating the true story, end of which may surprise you!
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Map of Mysore(Source: Google Maps). The red line marked shows the path of my journey from Shivarampet to Saraswathipuram

"Try Chicken with Cashewnut and Veg. It is good." said the lady who owned Shang Hai Restaurant in Shivarampet, Mysore.

I was there for having my dinner sometime in the summer of 1980. Returning by the passenger train from Chamarajanagar, I had reached the restaurant from the main railway station by walk, since that was closer than Chamarajapuram station, the regular one near my room.

After 15 minutes, the restaurant filled with the aroma of chicken chow mein and chicken with cashewnut and veg. It was a huge portion they served for very reasonable rates those days, sufficient for two persons with a good appetite. Being ventripotent myself, I used to garnish the noodle and the main course with lots of red chilli sauce and chilli vinegar, gobble up all that alone, and have a pot of Chinese green tea after the meal!

I did just that, paid the bill which came to much under Rs.10/-, and walked out. The time was almost 9:45PM and the shortcut path through Maharaja's College towards Mysore University was virtually deserted. That was my regular route when I walked all the way from city to Saraswathipuram 3rd Main, where I stayed in a small room, shared with a bank friend Mohan Reddy. There were in total 3 rooms and a common bath and a common toilet for the 6 of us in that building.

By the time I walked past Maharani's College Hostel, entered the compound of Maharaja's College, I had belched at least 8 times. The Chinese dinner was so sumptuous, I had a satisfactory tummy full! In another 3 minutes I reached DC Office. There I felt sudden earthquake like feeling within my digestive system!

I stopped for a while, thought I will release some gas and the tremours will subside. I also tried to release the gas in a controlled manner, all the time trying to warn my bowels to behave!

I could not succeed much because the pressure that was building inside was dangerously heavy and the release of gas might have led to a total blast and anointing of of my trousers and under garment. I tried to control my emotions and sat on the steps of DC Office for a while. Future seemed very bleak, without much hopes to survive the calamities that might happen anytime. All in all, it started to seem like a terribly gloomy evening for me.

At that moment, I had to decide within the following three:

1. Try and find a public toilet where there were none within a distance of 2-3 Kms.
2. Find a bush and squat behind it, relieve myself without any passerby watching me. 
3. Run fast towards my room and dash into the toilet.

Option no.1 was not practical, as the nearest public toilets were at the KSRTC bus stand and main railway station, both in a distance of almost 2 Kms from there. My room was also equidistant from there. Option no.2 was slightly difficult to exercise, for the fear of making the college campus dirty. Though I could convince myself that I was contributing to the vegetation with natural human manure, the apprehension of not being able to clean myself after the release of that manure, made me blank! 

So I decided to choose the last option, to walk fast or run towards my room. That seemed the only decent way out.

I got up, stood and watched all around. Not a soul in sight. I sighed in relief, and started running fast towards Saraswathipuram. As I reached the University grounds, I felt something like a volcano erupting inside me and I started to sweat profusely, my limbs started trembling and I felt dehydrated. I realised that I was suffering a bad case of diarrhoea, dysentery, amoebiasis or food poisoning. Any one of the four or all, because of the bad food and water that I used to consume in Chamarajanagar restaurants. During the daily train journeys that took over 2 and half hours each side, we had the toilets, though at times the toilets didn't have a drop of water. Even in our bank we had a toilet with acute water shortage. Because of that I often controlled pressure within my system and managed to relieve myself at the end of the day after returning to my room. 

That day was also one such day, when we didn't have water in the bank toilet as well as in our train compartment. Well, it was not the time for me to indulge in reasoning, but to find a quick way out to get out of agony and embarrassment!

Suddenly I got an idea. I had tried it before in total isolation, when nobody had watched me, but 'hop stomp jump' dancing did wonders and had stopped such outbursts of bowel pressure in the past for me! So I started to dance in a weird manner, hopping hither and thither like a bunny rabbit with both my legs parallel to each other and my hands cupping my backside! I had to do all that I had not done in public before, not even on stage or school skits. Extremely embarrassing situation, especially when someone suddenly stops you and asks "What's happening!"

Yes. Someone suddenly patted on my shoulder, smiled like a dolphin and asked in Kannada, "Saar what is going on?"

I managed a faint smile which seemed more like a cry but in the shadow of the giant trees near the fence of the ground, he might not have noticed that expression. I said "I am practicing for a new skit called 'Rabbit and Tortoise' that I am directing, and I don't have enough space in my room to hop and dance around like a rabbit. I am doing the role of rabbit in the skit."

He seemed to get convinced, but he gave me a piece of advice, "Saar you are doing wonderful, but please don't dance so vigorously. Your facial expressions may not be clearly visible even with bright stage lights. Do it slowly saar. Rabbits in real life also don't hop and dance so fast. I will show you how to do it!"

He showed me some movements that looked more like a tadpole jumping out of water. There was this peculiar expression on his face that irritated me. Besides, I was not in a mood to get audition or choreography practice at that moment of time, when the earth was sinking fast below my feet!

I felt as if my hands were itching to cup his neck wearing that irritating outdated bulldog collar with button fastened, and squeeze it, if possible break the neck, detach his dolphin like head and hand it over to him saying, "Take care of this precious extra fitting, keep it safe in a bank locker, and don't go around using it, or wearing it much. It is very valuable". 

Luckily or unluckily, I was not able to do that, as I felt one more pang of commotion within my bowels, and I hurriedly stepped towards my room without even saying bye to the stranger.

I don't know at what speed I was travelling then, but I could see trees, street lights, railway level crossing, the gates, signal poles and things passing by at almost 60KMPH. I was dizzy because my eyes were moist by the tears oozing out of helplessness, and I considered myself as the most unfortunate downtrodden soul on earth at that moment! 

Being a non believer, I was careful enough not to pray to any of the 33 Crore gods that were supposedly guardians of Hindu faith, or the other handful of them, which protected people from other faiths!

Suddenly I saw an array of street lights, and I realised that I had reached the corner of 'Kukkarahalli Kere', the lake that's a landmark between Saraswathipram and Manasa Gangotri, I was happy that I was almost near my room, and all's well. I also found out that my pants were still dry. The pressure also had subsided considerably, probably because I was used to it by then. It was almost 40 minutes past, since I had the dinner with chicken chow mein and chicken cashewnut veg. I hurried and reached the building where our room was on the first floor, ran up the stairs and made a dash to the toilet.

The tin sheet door was latched from inside, and someone was happily humming a Rajkumar film song in a hoarse voice, sounding like a buffalo that had starved for months! I felt miserable and told myself, "All that adventure, that tension, that pressure, that agony I went through, was to see this?"

I was furious. When I am furious, I don't care who is at the receiving end. I banged on the tin sheet door, kicked the door with my left foot and shouted "Who the hell is planted there inside! Come out immediately, you...... son of a.......!" I could not talk further. The world was becoming dark and I was almost fainting!

Then a ray of hope started appearing in the sky far far away! I heard the sound of water splashing and the mug hitting the floor. I also heard a feeble voice telling me in Kannada 'I am through saar. Don't shout. I am coming out immediately!".

It was Doddasidhaiah's roommate Mahadevappa. He didn't waste time, came out and said with a flash of smile, "It's all yours Maharaja. Sit on the throne, start your durbar and prosper!"

Next 10 minutes were spent in sheer ecstasy, birds chirping, angels playing sweet music, tears of joy rolling down the cheeks, the sounds of thunder lightening and hailstorm subsiding, and my whole body becoming relieved of the tremours, cramps and shivers, total relaxation, in simple worlds, pure bliss!

Had that happened in recent times, I'd have shouted "All is well......!"

Our Diwali Cracker Sale

Pic source: www.team-bhp.com

Diwali, the festival of lights was fast approaching 1982 November, and during that time we four friends from Mangalore were staying in a rented house in Rajajinagar 3rd Block. Two friends were on a 'Permanent vacation', and they were doing research in 'Parasitology', clinging on to us for almost a year! Ganesh from Prabhu Bakery family whose father had a canteen in Yashwanthpur, was a regular visitor, and was like a guide to my old classmate cum home-mate Shivanand to run his business smoothly. Shivanand ran a gramophone disc lending library opposite Ram Mandir in 4th Block by name 'Anand Disc Club'. He also did cassette recording at home as supplementary service. 

Having developed a good clientele, being popular locally people because of his and his working partner cum relative Narayan's friendly happy go lucky nature, he thought of setting up a Fire crackers stall on the Ram Mandir ground. He had seen his rival Mayur Disc Club guy making good business selling crackers the previous year. Besides, the Bhandarkar brothers Dileep and Dinesh, who had weighing scales and fire crackers business on Avenue Road were close friends of Shivanand and Narayan. They had motivated Shivanand to go ahead and said they will support him, giving credit and good discount! 

So, Shivanand held a meeting with us home-mates and the parasites over dinner at Gay Lord Bar and Restaurant on 80 Feet Road, and said 'I am going to setup a pataki stall on Ram Mandir ground for Diwali starting on November 12 and ending on November 15. The stall will be open for 4 days. I will spend for all the necessary expenses including City Corporation license, setting up the stall, lighting and furniture, boards and banners, fire cracker stock and all your expenses including breakfast, lunch, dinner, drinks and conveyance! Please join me, help me and make it a success. With all that extra money I can improve my disc lending library. I will give you all a grand party after the four day sale is over!"

We all nodded in approval. I was working for a Bank those days, and I said I shall take leave on two days when we don't have holidays. Shivanand had his father's Lambretta scooter to go around. He explained that the Bhandarkars keep their shop on Avenue Road open until late hours in the night so that two of us can go at midnight on the scooter, choose the variety of crackers and hire an autorickshaw to get it to our stall, arrange them before sun rise. So, when potential buyers visit the ground, they will find good stock in our stall and naturally tend to buy from us! By the time other stall owners go to the market and get the stock, it will be past 11:00am. That was a brilliant idea, and I agreed with him. I said, I will assist him in buying stock at midnight on all the days.

Shivanand went around with Ganesh in arranging things, getting the license, setting up the stall and fixing the furniture. He got the space allotted for the stall, a 15 feet x 10 feet plinth area in the second row on to the right, as we went down the steps of Ram Mandir ground from Shivanand's shop. A basic tin sheet roofed shed with an end to end counter at the front, a wooden display stand with steps at the center, racks on both sides and at the back to stock crackers. Since it was autumn month and the weather was naturally air conditioned in Bangalore, we didn't worry about the tin sheets getting heated up.

On November 11, as I woke up at 7:30am, I heard Steely Dan cassette of mine playing and the Bhandarkar brothers Dileep and Dinesh were tapping their feet listening to the number 'Bodhisattva'! I met them for the first time, and they were very friendly. They also appreciated my cassette collection. Shivanand told them that I will be the one who is going to join him for purchase of crackers at midnight. The Bhandarkar brothers assured us that they will give their full support and also added that best time would be between 12:00 midnight and 1:30am when they will be present, and there won't be any rush. at 2:00am they close down, they added.

Exactly at 10:00am on November 12, we the 'Magnificent Seven' opened the stall and started our Diwali fire cracker sale! Initial response was a bit slow, as it was a working day, and Bangalorean people are mostly conservative. They buy crackers only on the main Diwali days and skip the first and the last day mostly. However, by late afternoon people started swarming around, going around and comparing the prices at each and every stall!

My prior experience was running a fast food stall at the Ballalbagh Gurji Deepostava Mangalore in 1971, when I and our friends from ‘Blu Moon Sports Club’ had set up a stall selling Charmburi and packed snacks along with Bajal soft drinks. Following the strategy we had worked that day to attract people, I told Shivanand, "We better make two guys stand at the steps of both the entrances to the ground and guide people to our stall. Otherwise many miss out the banners put at the entrance, a few lazy ones will visit the first stall that they see and some known people also may miss ours".

That seemed to work better, and quite a few people expressed their surprise that we have a cracker stall there too! Teenagers and girls were more attracted to us naturally, because we Mangaloreans show personal attention with politeness, making them feel good, that most of the Bangaloreans lack! Some girls even started to hang around at our stall with an excuse to buy some forgotten item, and wouldn't move from our stall for hours, staring at some of us and trying to get friendly! I and Mahendra were attending to the customers, Shivanand finding the items from the stock and presenting them, Ganesh and Jyothiparakash making bills and accepting cash, Kedar and Narayan attracting people at the entrance to the ground and guiding them. That was our style of functioning. We kept rotating duties in the morning, afternoon and evening, so that none of us felt the work monotonous.

After the day's sale is over, at 11:00pm someone would go to Gay Lord, get food and drink for all of us, we would sit behind the display stand on the floor and have our dinner while discussing the funny incidences that happened during the day. Appanna our friend, a Coorgi boy working as waiter at Gay Lord Bar would join us during dinner, and he would also get some special complimentary dish! Past midnight, I would go with Shivanand to Avenue Road by his scooter, enter the godown of Bhandarkars', select whatever we wanted, dump the boxes in an auto and into the leg space of the scooter and bring that to the stall. After the four of us arranged the crackers on the racks and the display stand, two would stay back and sleep in the stall, while two of us returned home at 3:00am to rest!

The amount of profit Shivanand made by selling the crackers, was copious! Shivanand's way of dealing was, buy stock on credit, sell it with 120% margin while the MRP suggested 200%, give further 20% discount to known clients and pocket net 100%. After expenses, he will be left with 80%. He also got discount from Bhandarkar brothers on special items. So that also added up to his profit. Besides, Narayan and Kedar were adept at making totaling mistake or mistake in writing the item prices! Whether it was deliberate or due to bad calculation, they used to say ‘sorry’, correct the mistakes and give further 10% discount, if any customer pointed out! Thus, in 4 days, Shivanand made over 20000/- with an investment of 2000/- Rupees! Our purchase from the Bhandarkars was two to three times a day!

My satisfaction was learning trick of the trade and how to attract customers while selling a perishable item, learning business management from purchase, stock, pricing and sale. We had different pricing according to demand. First and last day we gave 'big discount', while on high days, we kept high margin! When we didn't have a particular item, we never let the customer go back or try at other stalls. We immediately sent someone to get that item from some know persons like Manja of Mayura Crackers. I also spread the word, and many of my relatives and friends staying in nearby areas like Malleshwaram, Mahalaxmi Layout, Peenya, Yashwanthpur, Srirampuram, West of Chord Road, Okalipuram and Mattikere came to buy crackers from our stall. A proud moment for me was when a relative came all the way from Frazer Town with family and bought crackers from our stall! 

The thrill of being recognised by the local people, especially beautiful teen girls, as partner of 'Anand Crackers' was almost like being noted as a movie hero those days! They started smiling and talking to me wherever they met me. Later in 1984 when I had a 'No Entry' case while riding my scooter near Ram Mandir by the Police, couple of locals tried to come to my rescue saying "He is our man sir. Please let him go!” I was served ticket, wrote apology letter at the Rajajinagar Police Station and escaped without paying fine or appearing in court, that's a different story!

Our Diwali Cracker Sale was an explosive hit and a thumping success, but Shivanand dropped the idea of setting up stalls in the succeeding years, as he lost interest in such hardship and risk after he got married. Besides, the two parasites had moved back home to Mangalore, and the 'Magnificent Seven' were reduced to 'Five Man Army'!

ಐ ವಾಂಟ್ ಕನ್ನಡಾ

ಕನ್ನಡ ರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನನ್ನ ನೆನಪಿನ ಪುಟಗಳನ್ನು ಕೆದಕಿ ಈ ಒಂದು ನೈಜ ಅನುಭವವನ್ನು, ಒಂದು ಹಾಸ್ಯಮಯ ಸನ್ನಿವೇಶವನ್ನು ತಮ್ಮೆಲ್ಲರ ಮುಂದಿಡುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ವಿಚಿತ್ರ ಸನ್ನಿವೇಶದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಈ ನೈಜ ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಬರುವ ಸಂಭಾಷಣೆಗಳನ್ನು ಒದಿ ಯಾರೂ ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಅವಹೇಳನವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬಾರದು. ಸ್ವತಃ ಕನ್ನಡಾಭಿಮಾನಿಯಾದ ನಾನು, ಕುಡಿದ ಅಮಲಿನಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು ಮಾಡಿದ ತಪ್ಪನ್ನು ತಿದ್ದಿ ಅವರನ್ನು ಸರಿದಾರಿಗೆ ತಂದ ಬಗೆಯನ್ನು, ಹಾಗೂ ಎರಡು ಭಾಷೆ, ಎರಡು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದ ಜನರಲ್ಲಿ ಭಾಷೆಯ ಅಂತರದಿಂದ ದೊಡ್ದ ಅವಾಂತರವಾಗುವುದನ್ನು  ಜಾಣ್ಮೆಯಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿದ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರಿಸಿದ್ದೇನೆ. ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಅಂಧಾಭಿಮಾನ ಸಲ್ಲದು, ವಿಷ್ಲೇಶಣೆ ಅವಶ್ಯ ಎಂದು ಈ ಮೂಲಕ ತಿಳಿಯಪಡಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Pic source: pixabay.com

1979 ಅಕ್ಟೋಬರ್ ಅಥವಾ ನವೆಂಬರ್ ಸಮಯ ಇರಬೇಕು. ದೀಪಾವಳಿ ರಜೆಯಲ್ಲಿ ಮೈಸೂರು ಸುತ್ತಾಡಲು ಪ್ರವಾಸಿಗಳ ಪ್ರವಾಹವೇ ಪ್ರವಾಹ! ನಾನು ಮತ್ತು ನನ್ನ ಇಬ್ಬರು ಆತ್ಮೀಯ ಮಿತ್ರರು ಸುರೇಶ್ ಮತ್ತು ದಯಾನಂದ್ ಇಷ್ಟಪಟ್ಟ ’ಆಶಿರ್ವಾದ್ ಹೋಟಲ್ - ಮೇನಕಾ ಬಾರ್’ ಅದೊಂದು ಶನಿವಾರ ರಾತ್ರಿ 8:00 ಘಂಟೆಗೇ ತುಂಬಿ ತುಳುಕುತ್ತಿತ್ತು.  ದಿನಾ ಕನ್ನಡ ಚಿತ್ರದ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಪದೇ ಪದೇ ಕೇಳಿ ಬೇಸತ್ತ ನಮಗೆ ರೋಸಿ ಹೋಗಿ, ನಾನು ನನ್ನ ಎರಡು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಹಾಡಿನ ಕ್ಯಾಸೆಟ್‍ಗಳನ್ನು ಮ್ಯಾನೇಜರ್ ಕೈಲಿ ಕೊಟ್ಟೆ.

ನಮಗಂತೂ ಮಾಮೂಲಿ ಗಿರಾಕಿಗಳು ಎಂದು ಬಾರ್ ಕೌಂಟರ್ ಮೂಲೆಯಲ್ಲಿ ಜಾಗ ಕಾದಿರಿಸಿದ ಮ್ಯಾನೇಜರ್ ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ ಕನ್ನಡ ಹಾಡು ನಿಲ್ಲಿಸಿ ನನ್ನ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಹಾಡುಗಳ ಕ್ಯಾಸೆಟ್ ಹಾಕಿ ದೊಡ್ಡ ಧ್ವನಿಯಲ್ಲಿ ’ಡೋನಾ ಸಮ್ಮರ್’ ಹಾಡು ನುಡಿಸಿದ!

ಕೂಡಲೇ ನನ್ನ ಬಲಕ್ಕೆ ಕೂತ ಆಸಾಮಿ ತಟ್ಟನೆ ಎದ್ದು ನಿಂತು ಜೋರಾಗಿ ಕೂಗಿದ "ಐ ವಾಂಟ್ ಕನ್ನಡಾ ಸಾಂಗ್ಸ್! ಐ ವಾಂಟ್ ಕನ್ನಡಾ...!"

"ಅಬೇ ಚುಪ್ ಬೈಟ್ ಬೇ! ಕೌನ್ ಸುನೇಗಾ ತೇರಾ ಕನ್ನಡಾ!" ಮಧ್ಯದ ಟೇಬಲ್ ನಲ್ಲಿ ಕುಳಿತ ಇಬ್ಬರು ಉತ್ತರ ಭಾರತೀಯರು ಗದರಿಸಿದರು!

ನಮ್ಮ ಕನ್ನಡಪ್ರಿಯ ಮಹಾರಾಯ ಅದಾಗಲೇ ಐದನೇ ಪೆಗ್ ಗುಳುಂಕರಿಸಿ ಸರಿಯಾಗಿ ನಿಲ್ಲಲೂ ಮಾತಾಡಲೂ ಆಗದೇ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಕ್ಷೀಣ ಸ್ವರದಲ್ಲಿ ಬಡಬಡಿಸಿದ "ಶಟ್ ಅಪ್! ಐ ವಾಂಟ್ ಕನ್ನಡಾ ಮೀನ್ಸ್ ಅರ್ಥಾಗಲ್ವಾ ಅವ್ನಿಗೇ.... ಬೋಸುಡಿ ನನ್ ಮಗ್ನಿಗೇ! ಸುಮ್ಕಿರೋ ಲೋಫರ್ ನನ್ ಮಗ್ನೇ! ಐ ವಾಂಟ್ ಕನ್ನಡಾ..... ಅಣ್ಣಾ... ಶ್ರೀನಿವಾಸಾ.... ಹಾಕಲೋ ಕನ್ನಡಾ ಹಾಡು!"

ನಾರ್ತ್ ಇಂಡಿಯನ್ಸ್ ಜೋರಾಗಿ ಅರಚಿದ್ರು "ಬಾಸ್.... ಲೆಟ್ ಇಟ್ ಪ್ಲೇ. ಡೋಂಟ್ ಲಿಸನ್ ಟು ದೇಟ್ ಈಡಿಯಟ್!"

"ಥ್ಯಾಂಕ್ ಯು ಸರ್. ವೆರಿ ಗುಡ್ ಸೋಂಗ್ಸ್! ಬಿಕೋಸ್ ಓಫ್ ಯೂ, ವೀ ಆರ್ ಸೇವ್ಡ್ ಫ್ರೋಮ್ ಬೋರಿಂಗ್ ಕನ್ನಡಾ ಸೊಂಗ್ಸ್!" ಎಂದು ನನಗೂ ಅಭಿನಂದನೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು!

ನಮ್ಮ ಪಕ್ಕ ಕುಳಿತ ಆಸಾಮಿ ಹೂಂಕಾರ ಠೇಂಕಾರ ಹಾಕುತ್ತಾ ಬಾಯೊಳಗೇ "ಕನ್ನಡಾ ಕನ್ನಡಾ...." ಎಂದು ಮಣಮಣಿಸುತಿದ್ದ!

ಯಾವುದೋ ದೊಡ್ದ ಕಾಲೇಜ್ ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಉದಯವರ್ಮ ಅಂತೆ. ದಿನಾ ಮೂಗಿನ ವರೇಗೆ ಏರಿಸಿ ನಡೆಯಲೂ ಕಷ್ಟಪಟ್ಟು ಇಬ್ಬರು ಹೊತ್ತುಕೊಂಡು ಹೋಗಿ ಆಟೋರಿಕ್ಶಾದಲ್ಲಿ ಕುಳ್ಳಿರಿಸಿ ಬರುವುದು ಮಾಮೂಲಿ ಕಥೆಯಂತೆ... ಹಾಗಂದ ಶ್ರೀನಿವಾಸ್!

ಹಾಗೇ ನಾನು ಮೆಲ್ಲನೆ ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ ಬಳಿ ನಡೆದು ಹೇಳಿದೆ "ಆಣ್ಣಾ....  ಶ್ರೀನಿವಾಸಾ.... ಸಧ್ಯಕ್ಕೆ ಒಂದು ಕನ್ನಡ ಹಾಡು ಹಾಕಪ್ಪಾ... ಅವ್ನಿಗೆ ಸಮಾಧಾನಾ ಆಗ್ಲಿ. ಆ ಮೇಲೆ ತಿರ್ಗಾ ನನ್  ಕ್ಯಾಸೆಟ್ ಹಾಕುವಿಯಂತೆ!"

’ನೂರೀ’ ಫಿಲಮ್ ಹೀರೋ ತರಹ ಕಾಣ್ಬೇಕೆಂದು ಸ್ವಲ್ಪ ದಿನ ಮುಂಚಿತವಾಗಿ ಶೇರ್ವಾನಿ ಸೂಟ್ ಹೊಲಿಸಿ ಮೆರೆಯುತ್ತಿದ್ದ 95 ಕೇಜಿ ತೂಕದ ಟೊಣಪ ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ ಮೀಸೆ ತಿರುವುತ್ತ ಅಂದ, "ಡೆಲಿಕೇಟ್ ಸಿಚುವೇಶನ್ ಗುರು! ಎಲ್ಲಾದ್ರೂ ನಿನ್  ಕ್ಯಾಸೆಟ್ ನಿಲ್ಸಿ ಕನ್ನಡಾ ಹಾಡು ಹಾಕಿದ್ರೆ.... ಆ ನಾರ್ತ್ ಇಂಡಿಯನ್ಸ್ ಅಂತೂ ನನ್ನನ್ನಾ ಸೀಳಿ ಕಬಾಬ್ ಮಾಡಿ ಬಿಡ್ತಾರಷ್ಟೆ!"

ನನಗಂತೂ ನುಂಗಲಾರದ ತುತ್ತು! ’ಇತ್ತ ಪುಲಿ ಅತ್ತ ದರಿ’ ಎಂಬಂತಾಯಿತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿ. ನಮಗೂ ನನ್ನ ಹಾಡುಗಳನ್ನೇ ಕೇಳಬೇಕೆಂಬ ಹಂಬಲ. ನಾರ್ತ್ ಇಂಡಿಯನ್ಸ್ ನಮ್ಮ ಕಡೆ ಇದ್ದರೂ ಅವರನ್ನು ನಾವಾಗಿ ಸಪೋರ್ಟ್ ಮಾಡೋ ಹಾಗಿಲ್ಲ!

ಫಕ್ಕನೆ ಒಂದು ಐಡಿಯಾ ಫ್ಲೇಶ್ ಆಗಿ, ನಾನು ಪಕ್ಕದವನ ಹೆಗಲಿನ ಮೇಲೆ ಕೈ ಇಟ್ಟು, ಕೂತ್‍ಕೊಂಡು ತಲೆ ಎತ್ತಲು ಕಷ್ಟ ಪಟ್ಟರೂ, ಕೆಂಗಣ್ಣುಗಳಿಂದ ಅತ್ತಿತ್ತ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದ ಅವನನ್ನು ಕಣ್ಣಲ್ಲಿ ಕಣ್ಣಿಟ್ಟು ನೋಡಿ ಮೆಲ್ಲಗೆ ಹೇಳಿದೆ "ನೋಡಿ ಸ್ವಾಮಿ, ನಿಮಗೆ ಕನ್ನಡ ಹಾಡು ಕೇಳಲು ಇಷ್ಟ ತಾನೇ! ಅದನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ, ನನ್ಗೆ ಕನ್ನಡ ಹಾಡು ಬೇಕು ಎಂದು ಹೇಳೋದು ಬಿಟ್ಟು ಇಂಗ್ಲಿಷ್‍ನಲ್ಲಿ ಐ ವಾಂಟ್ ಕನ್ನಡಾ ಸಾಂಗ್ಸ್ ಅಂದ್ರೆ ಕೇಳ್ತಾರಾ ಯಾರಾದ್ರೂ! ನಿಮ್ಗೆ ತಲೆ ಗಿಲೆ ಸರೀಗಿದೆಯೇನ್ರೀ?"

ಅವನು ಒಂದು ಕ್ಷಣ ಬೆಕ್ಕಸ ಬೆರಗಾಗಿ ನನ್ನನ್ನೇ ದೃಷ್ಟಿಸಿ ನೋಡಿ ಗೋಳೋ ಎಂದು ಅಳುತ್ತಾ ಅಂದ, "ಕ್ಷಮಿಸಿ ಸಾರ್....ತಪ್ಪು ಮಾಡಿದೆ! ತಮ್ಮ ಕಾಲಿಗೆ ಬೀಳ್ತೀನಿ ಸಾರ್! ಬೇಜಾರ್ ಮಾಡ್ಕೋಬೇಡಿ ಸಾರ್! ತಾವು ಮಹಾಜ್ಞಾನಿಗಳು! ನನ್ನ ಕಣ್ಣು ತೆರೆಸಿದ ಅಧ್ಬುತ ವ್ಯಕ್ತಿ ಸಾರ್ ನೀವು! ಇಷ್ಟೊಂದು ಮೂರ್ಖನಂತೆ ನಾನು ’ಐ ವಾಂಟ್ ಕನ್ನಡಾ” ಎಂದು ಬಡಬಡಿಸ್ತಿದೀನಲ್ಲಾ.... ಎಕ್ಕಡಾ ತಕ್ಕೊಂಡು ಹೊಡೀರಿ ಸಾರ್ ನಂಗೆ! ತಪ್ಪು ಮಾಡಿದೆ ಸಾರ್... ತಪ್ಪು ಮಾಡಿದೆ! ಈವಾಗ ನೀವು ಏನಂದ್ರೂ ಕೇಳ್ತೀನಿ ಸಾರ್ ನಾನು!".

ನಾನಂದೆ "ನೋಡಿ ಸಾರ್, ಒಂದು ಸಣ್ಣ ತಪ್ಪು ಮಾಡಿದ್ರಿ. ಅದ್ಕೇ ಯಾರೂ ನಿಮ್ಮನ್ನ ಗಣನೆಗೆ ತಕ್ಕೊಳ್ಳಿಲ್ಲಾ. ಇನ್ನಾದ್ರೂ ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಮೇಲೆ ಅಭಿಮಾನ ಇಟ್ಕೊಂಡು ಶುದ್ಧ ಕನ್ನಡದಲ್ಲೇ ಮಾತನಾಡಿ. ಆವಾಗ ನಿಮಗೆ ಮರ್ಯಾದೆನೂ ಸಿಗುತ್ತೆ, ನಿಮ್ಮ ಮಾತೂ ನಡಿಯುತ್ತೆ!"

ಮುಂದಿನ ಒಂದು ಘಂಟೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಕೇಳಿ ಆನಂದಿಸಿದೆವು ನಾವು. ಕುಡಿದ ಅಮಲಿನಲ್ಲಿ ತೊದಲುತ್ತಾ ಮಾಲುತ್ತಾ ಇಬ್ಬರು ಹುಡುಗರ ಸಪೋರ್ಟ್‍ನಿಂದ ಹೊರ ನಡೆದ ಗ್ರಾಚಾರ್ಯ... ಅಲ್ಲ ಕ್ಷಮಿಸಿ ಪ್ರಾಚಾರ್ಯ ಉದಯವರ್ಮನನ್ನು ನೋಡಿ ಮುಖ ಮುಖ ನೋಡಿ ಹೊಟ್ಟೆ ತುಂಬಾ ನಕ್ಕೆವು!  ಕೊನೆಗೂ ಆತನಿಗೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಹಾಡುಗಳ ಕ್ಯಾಸೆಟ್ ನನ್ನದೆಂದು ಗೊತ್ತೇ ಆಗಲಿಲ್ಲ!

Dashain Tika and Buff in Nepal

Pic source: httpscommons.wikimedia.org

Dashain Tika 02 by Krish Dulal - Own work.

Licensed under CC BY-SA 3.0 via Commons

I was trekking in the Kali Gandaki region of Nepal with Meena, during Dasara in 1997. They call it 'Dashain'. Tribal Nepali men women and children clad in colourful attire paint their foreheads with vermilion yogurt paste and stick rice grains and golden dust on it, symbolising good harvest and prosperity. They go around in groups, applying that paste and sticking rice on every friend's, relative's forehead, wishing singing and praying from door to door. That is called "Tika Lagaana" and almost everyone follows that religiously.

We took the bus from Pokhara to Baghlung, the take off point for the Kali Gandaki Trek. My frind Vinod Kamath(Captain) had covered that trek a year before and he had told me that we should get down at Maldunga bridge on the outskirts of Baghlung, from where we get mini lorries to Beni, cutting short the trek by a few kilometers. I overlooked that point and went straight to Baghlung. 

A fellow traveller, a cheerful looking army man from the Gorkha Regiment coming home, told us that he's there to celebrate Dashain with his family. "Achha lagta hai apna mulk wapis aana. Apnon ke saath tika lagaaneka, khaaneka, peeneka aur mauj masti karneka!" (It feels good coming back home, and enjoy the festivities with the vermilion paint on his forehead, eat, drink, dance and be merry with my people). 

I saw the whole town closed and deserted, except for people going around greeting each others for Dashain! Thinking that we won't get transportation to Beni that day, I decided to stay there for the day and start next morning on the trek.

We checked into a basic lodge and I was reminded of some cowboy film in which we see such dingy an dark rooms in a deserted town, nobody attending to us, in spite of shouting aloud! After an hour a boy came and said they don't have the restaurant open, as it was Dashain and we were the only residents that day in the lodge! he said there are one or two restaurants open by the bus stand area where we can have our lunch and dinner.

We were hungry, and went in search of food. In the entire town, only one restaurant was open and there people swarmed like house flies for eating! The owner said they don't have 'Daal Bhaat' but he can serve us nice Momos or noodles. People were hogging momos as if they have been starving for months! They are hard working Gorkhas and Sherpas mostly guiding trekkers and also carrying loads. Naturally they are ventripotent.

I asked the fellow sitting next to me what he's eating. He replied "Momo". I said I know it is momo, but what's the stuffing. He said "Buff".

"Buff? What is buff?" 

What he said shocked me, and I was blank for 5 minutes. 

By 'Buff', he meant meat of buffalo. Since they have banned cow slaughter in Nepal, instead of beef they eat buff, or buffalo meat!

Then I recalled that on a vast ground annexe the Hotel Dragon in Pokhara where we had stayed, early in the morning I had seen heaps of buffalo meat being sold to locals by the butchers. They had dumped the meat on blue plastic sheets and were cutting it into small bits according to the need of buyers!

Meena was looking pale and she asked the restaurant owner "Is it all you serve here? Don't we get anything without adding buff meat?" 

He smiled and said reassuringly "Don't worry madam. We also have bhejitable noodles. We don't mix meat in it."

Then we had a hearty lunch with bhejitable...oops vegetable noodles and tea. It was either too good, or we were too hungry!

After lunch we left the joint back to our room and were greeted on the way by many locals with blood red 'Tika' on their forehead with golden dust and rice grains sticking on it!

Strange customs and food habits they have in Nepal. On one hand they celebrate Dashain and on the other, they eat Buff!

"ತಿಕ್ಕಿನಾತ್ ಪೆಜ್ಜುಗಾ"(ಸಿಕ್ಕಿದಷ್ಟು ಹೆಕ್ಕುವಾ)

Pic source: www.ajeyarao.com

"ತಿಕ್ಕಿನಾತ್ ಪೆಜ್ಜುಗಾ"(ಸಿಕ್ಕಿದಷ್ಟು ಹೆಕ್ಕುವಾ), ಇದು ದಸರಾ ಹಬ್ಬದ ಕೊನೇಯ ದಿನ ಆಡಿ ಆಡಿ ಬೆವತು, ಸೋತು, ಬಣ್ಣ ಕಳಚಿ, ಕಳೆಗುಂದಿದ ಹುಲಿ ವೇಷಗಳು ಬತ್ತಲೆ ಮೈದೋರಿ ಮನೆ ಮನೆ ಹೊಕ್ಕು ಕುಣಿಯುವಾಗ, ಚಿಕ್ಕಂದಿನಲ್ಲಿ ನಾವು ಹೇಳುವ ಮಾತು.

ಹರಕೆ ಹೊತ್ತ ಹುಲಿ ವೇಷಧಾರಿಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅಪರಿಚಿತ ಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ಹೊಕ್ಕುವುದಿಲ್ಲ. ಅವರು ಸ್ವಾಭಿಮಾನಿಗಳು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಚಿಕ್ಕಾಸು ಪುಡಿಗಾಸು ಲೆಕ್ಕಿಸದೇ ಆದರಾಭಿಮಾನಗಳಿಂದ ಕೊಟ್ಟ  ದುಡ್ದನ್ನು ಕಾಣಿಕೆಯೆಂದೇ ಭಾವಿಸಿ ಸ್ವೀಕರಿಸುವ ಮನೋಭಾವ ಬೆಳೆಸಿಕೊಂಡಂತಹವರು. ಅಂತಹ ವೇಷಗಳಿಗೆ ನಾವು ಮನಸ್ಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಅರುವತ್ತರ ದಶಕದ ಆಗಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ 25 ರೂಪಾಯಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಕೊಟ್ಟದ್ದಿಲ್ಲ.

ಆದರೆ ದುಡ್ಡಿಗಾಗಿಯೇ ಬಣ್ಣ ಬಳಿದು ಶಾರದಾ ಪ್ರತಿಷ್ಠೆಯ ದಿನಕ್ಕಿಂತ ಎರಡು ದಿನ ಮೊದಲು ಹೊರಟು, ಅಂದು ಬಳಿದ ಬಣ್ಣ ಬಿಸಿಲು ಬೆವರಿನಿಂದ ಕಳಚಿಕೊಂಡು, ಮಾಸಿ ಉದುರಿ ಬರಿ ಮೈ ಕಾಣಿಸಿದರೂ ಮತ್ತೆ ಬಣ್ಣ ಬಳಿಯಲು ಖರ್ಚು ಮಾಡುವ ಧನಶಕ್ತಿ ಇಲ್ಲದ ಅಥವಾ ಸೌಂದರ್ಯಪ್ರಜ್ಞೆ ಸಾಲದ ಹುಲಿಗಳು "ತಿಕ್ಕಿನಾತ್ ಪೆಜ್ಜುಗಾ" ಎಂದು ಒಕ್ಕೊರಲಿನಿಂದ ಘೋಷಿಸಿ, ಕಂಡವರ ಮನೆ ಹಿತ್ತಲು ಪ್ರವೇಶಿಸಿ, ಬೊಗಳುವ ನಾಯಿ, ತೆಗಳುವ ಮನೆಯೊಡೆಯನನ್ನೂ ಲೆಕ್ಕಿಸದೇ, ಒಂದೇ ಸಮನೆ ಮೈಮೇಲೆ ಭೂತ ಬಂದವರಂತೆ ಕುಣಿದು, ನಂತರ ಬ್ಯಾಂಡ್ ಬಡಿಯುವವರನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ಸುಮ್ಮನಾಗುವಂತೆ ಹೇಳಿ, ಮನೆ ಬಾಗಿಲು ಮುಚ್ಚಿ ಬಚ್ಚಲು ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಅವಿತು ಕುಳಿತ ಮನೆ ಮಂದಿ ಹುಲಿ ವೇಷ ಆಗಲೇ ಮೂರು ಮನೆ ದಾಟಿ ಮುಂದೆ ಹೋಯಿತೆಂಬ ನಂಬಿಕೆಯಿಂದ ಮೆಲ್ಲನೇ ಹೊರ ಬಂದು, ಕತ್ತು ಉದ್ದ ಮಾಡಿ ಕಿಟಿಕಿಯಿಂದ ಇಣುಕಿ ಪಿಳಿಪಿಳಿ ನೋಡುವಾಗ ಬಾಗಿಲಿನ ಚಿಲಕ ಜೋರಾಗಿ ಬಡೆದು, ಅಥವಾ ಕಾಲ್‍ಬೆಲ್‍ನ ಗುಂಡಿ ಅದುಮಿ ಹೊರ ಬರುವಂತೆ ಮಾಡಿ, ರುಪಾಯಿ, ಎರಡು ರುಪಾಯಿ ಸಿಕ್ಕರೂ ಬೇಸರಿಸದೇ ತಮ್ಮ ಅದೃಷ್ಟವನ್ನು ನೆನೆದು ಕೇಕೆ ಹಾಕಿ ಕುಣಿಯುತ್ತಾ ಚೇಳು ಬಗ್ಗಿ ಬಾಯಿಯಿಂದ ದುಡ್ದನ್ನು ಎತ್ತಿ ಚೀಲಕ್ಕಿಳಿಸಿ, ಪಕ್ಕದ ಮನೆಯತ್ತ ತೆರಳುವುದು ಅವರ ಕಾರ್ಯ ವೈಖರಿ! ಆದರೆ, ಅವರ ಕುಣಿತವಾಗಲಿ, ಬ್ಯಾಂಡ್ ಬಡಿತವಾಗಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಲ್ಲ. ಅದು ಪರಿಪೂರ್ಣತೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದ ಅಂಗಸಾಧನೆ!

ಅಂತಹ ಹುಲಿ ವೇಷಗಳು ಕಾರ್ ಸ್ಟ್ರೀಟ್, ಮಂಗಳಾದೇವಿ ಅಥವಾ ಕುದ್ರೋಳಿ ಉತ್ಸವಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳದೇ ಮೂಗಿನ ವರೆಗೆ ಶರಾಬು ಏರಿಸಿ, ಯಾವುದಾದರೂ ಸಾರಾಯಿ ಗಡಂಗಿನ ಪಕ್ಕದ ಫುಟ್‍ಪಾತ್‍ನಲ್ಲಿ, ತೋಡಿನಲ್ಲಿ ಹಾಯಾಗಿ ಬಿದ್ದುಕೊಂಡಿದ್ದು, ಮಾರನೇ ದಿನ ಬೆಳಿಗ್ಯೆ ಬಿಸ್ಕುಟ್ ಅಂಬಡೆಯಂತಹ ಕೆಂಪು ಕಣ್ಣುಗಳಿಂದ ಅತ್ತಿತ್ತ ನೋಡುತ್ತಾ, ತೂರಾಡುತ್ತಾ ಒಬ್ಬೊಬ್ಬರೇ ಮನೆಯತ್ತ ತೆರಳುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯ ದೃಶ್ಯ.

ಅಂತಹ ವೇಷಗಳು ಇಂದು ನೋಡ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ. ದಸರಾ ವೇಷ ಹಾಕುವವರೇ ಕಮ್ಮಿ ಅನ್ನಬಹುದಾದ ಇಂದಿನ ಹೈಟೆಕ್ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ, ನರಿ, ಕೋತಿ, ಕೋಡಂಗಿಯಂತೆ ವಿಚಿತ್ರ ಬಟ್ಟೆ ತೊಟ್ಟ ತುಂಡು ಕರಡಿ, ಸಿಂಹ ವೇಷಗಳು, ತಾರಕವಾಗಿ ಢೋಲು ಬಾರಿಸುತ್ತಾ, ತಾಳ ತಪ್ಪಿ ನಲಿಯುತ್ತಾ ಅಂಗಡಿ ಅಂಗಡಿ, ಮನೆ ಮನೆ ಸುತ್ತುವುದು ಕಂಡರೆ....ಅದು "ತಿಕ್ಕಿನಾತ್ ಪೆಜ್ಜುಗಾ" ಎಂದು ಅಪ್ಪಟ ತುಳು ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಅನ್ನುವ ನಮ್ಮೂರಿನವರಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ "ಕೊಟ್ಟವ ಕೋಡಂಗಿ, ಈಸ್ಕೊಂಡವ ಈರಭದ್ರ" ಎಂದು ನಂಬಿದ ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದಿಂದ ಕೆಲಸವನ್ನರಸಿ ವಲಸೆ ಬಂದ ಬಡ ಕಾರ್ಮಿಕರು!

ಮಹಾಲಯ, ಪಿತೃಪಕ್ಷ ಮತ್ತು ಹಸಿ ಶುಂಠಿ

Pic source:   www.pixabay.com

ತಲೆ ಬರಹ ನೋಡಿ,  "ಮಹಾಲಯಕ್ಕೂ, ಪಿತೃಪಕ್ಷಕ್ಕೂ, ಹಸಿ ಶುಂಠಿಗೂ ಅದೆತ್ತಣ ಸಂಬಂಧವೈಯ್ಯಾ?" ಎಂದು ಯೋಚಿಸಿ ತಲೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಗಿರ್ರೆನ್ನಬಹುದು. ಆದರೆ ಮಹಾಲಯ, ಪಿತೃಪಕ್ಷ ಮತ್ತು ಅವಲಕ್ಕಿ ತಿನ್ನೋಣ, ಇವು ಮೂರು ನಮ್ಮ ಗೌಡ ಸಾರಸ್ವತ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಒಂದರೊಂದಿಗೊಂದು ಬೆಸೆದು, ಆ ಆಚರಣೆಗಳು ಅನಾದಿ ಕಾಲದಿಂದ ಆಸ್ತಿಕರ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಅಪ್ಯಾಯಮಾನವಾಗಿವೆ. ಹಸಿಶುಂಠಿ ಯಾಕೆ ಇಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಂಡಿತು ಅನ್ನುವ ಬಗ್ಗೆ ಚಿಕ್ಕಂದಿನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ವಿಷಯವನ್ನು ಹೇಳಿದರೆ ಆಗದೇ?

ಸರಿ, ಓದಿ.

ಮಹಾಲಯ, ಪಿತೃಪಕ್ಷಾಚರಣೆಗಳು ಗೊತ್ತಿಲ್ಲದ ನನಗೆ ಚಿಕ್ಕಂದಿನಲ್ಲಿ ಅವಲಕ್ಕಿ ತಿನ್ನುವುದರಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿ ತುಸು ಜಾಸ್ತಿ. ಯಾಕಂದರೆ ಕಂಠಪೂರ್ತಿ ತಿಂಡಿ ತಿಂದ ಅನುಭವ ಸಿಗಲು ಅವಲಕ್ಕಿಯಂತಹ ಉಪಹಾರ ಬೇರೊಂದಿಲ್ಲ. ನಡೆದಾಡಿ ಊರಿಡೀ ಸುತ್ತುವ, ಆಟವಾಡಿ ದಣಿದು ಬಳಲಿ ಹಸಿವ ಜೀವಕ್ಕೆ ಬೆಲ್ಲ, ತೆಂಗಿನ ತುರಿಯೊಂದಿಗೆ ಚಿಟಿಕೆ ಏಲಕ್ಕಿ ಪುಡಿ ಸೇರಿಸಿ ಅವಲಕ್ಕಿಯೊಂದಿಗೆ ಬೆರೆಸಿ ತಿನ್ನಲು ಅತೀವ ಆನಂದ. 'ಸಿಹಿ' ಎಂದರೆ 'ಅವಲಕ್ಕಿ' ಅನ್ನುವುದು ಗೌಡ ಸಾರಸ್ವತ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಕುಟುಂಬಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ, ಆ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ!

ನಮ್ಮ ನೆರೆಕರೆಯ ವಾಸುದೇವ ಪೈಗಳ ಮಕ್ಕಳು, ಮಿತ್ರರಾದ ವೇಣುಗೋಪಾಲ, ವೆಂಕಟೇಶ ಮತ್ತು ಅನಂತ ನಮ್ಮ ಮನೆಗೆ ಆಟವಾಡಲು ಬರುತ್ತಿದ್ದರು. ಹಾಗೇ  ಅವರ ಮನೆಗೆ ನಾವೂ ಆಡಲು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದೆವು. ಆ ಸಂಬಂಧದಿಂದಾಗಿ ನಮ್ಮ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಅವರ ಕುಟುಂಬ ಸಮೀಪವಾಗಿ, ಮಹಾಲಯದ ಪಿತೃಪಕ್ಷದಲ್ಲಿ ಅವರ ಹಿರಿಯರ ಪ್ರೇತಾತ್ಮವನ್ನು ಸಂತುಷ್ಟಿಗೊಳಿಸಲು ಚಿಕ್ಕ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಮನೆಗೆ ಆಹ್ವಾನಿಸಿ ಸಿಹಿ ಅವಲಕ್ಕಿ ಹಾಗೂ ಇತರ ಭಕ್ಷ್ಯಗಳನ್ನು ಬೇಕೆನಿಸುವಷ್ಟು ತಿನಿಸಿ ಕಳಿಸುವ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು, ಅಷ್ಟೇನೂ ಸ್ಥಿತಿವಂತರಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಅವರು ನಡೆಸಿಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದರು.

ನಾನಂತೂ ತುದಿಗಾಲಲ್ಲಿ ಆ ದಿನದ ನಿರೀಕ್ಷೆ ಮಾಡಿ ಕಾದಿರುತ್ತಿದ್ದೆನು, ಬರೇ ಆ ತಿಂಡಿಗಾಗಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಪೈಗಳ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ನನಗೆ ಸಿಗುತ್ತಿದ್ದ ಆದರ, ಮಮತೆಗಳಿಗಾಗಿಯೂ ಹೌದು! ಅವರ ಮಾತುಗಳಲ್ಲಿ ಕಪಟವಿರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ನೇರವಾದ ನಡೆ ನುಡಿ ಹೊಂದಿದ್ದ ತಂದೆ, ತಾಯಿ ಮತ್ತು 6 ಮಂದಿ ಮಕ್ಕಳು ನನ್ನನ್ನು ತಮ್ಮ ಕುಟುಂಬದವನಂತೇ ಪ್ರೀತಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವಲಕ್ಕಿ ತಿನ್ನುವ ದಿನ ಹತ್ತಿರ ಬಂದಂತೆ ಅನಂತ, ವೆಂಕಟೇಶ, ವಿಜಯಾ, ಶ್ಯಾಮಲ, ಶಾಲಿನಿ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ,  ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಭೇಟಿಯಾದಾಗ, ಆಡುವಾಗ, ಪದೇ ಪದೇ ನನ್ನನ್ನು ನೆನಪಿಸಿ "ಖಂಡಿತ ಬರ್ತಿಯಲ್ಲ! ಮರಿಬೇಡಾ....!" ಎನ್ನುತ್ತಿದ್ದರು. ಎರಡು ದಿನ ಮುಂಚೆ ಅವರಮ್ಮ ನಮ್ಮಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದು, ನಮ್ಮಮ್ಮನನ್ನು ಮುಖತಃ ಭೇಟಿಯಾಗಿ, ನಮ್ಮನ್ನು ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಅವಲಕ್ಕಿ ತಿನ್ನುವ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಕಳುಹಿಸಿ ಕೊಡಲು ವಿನಂತಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.

ಯಾವತ್ತೂ ಬೆಳಿಗ್ಯೆ ಬೇಗ ಎದ್ದು ಅಭ್ಯಾಸವಿರದ ನನಗೆ, ಬೇಗ ಏಳಬೇಕೆಂಬ ಕಾಳಜಿಯಿಂದ ರಾತ್ರಿ ಸರಿಯಾಗಿ ನಿದ್ರೆ ಬಾರದೆಯೋ, ಅಥವಾ ಪೈಗಳ ಮನೆಯ ಸಮ್ಮಾನ ಊಹಿಸಿಯೋ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ, ಮಹಾಲಯದ ಆ ಒಂದು ದಿನ ಬೆಳಿಗ್ಯೆ ಆರು ಘಂಟೆಗೇ ಎಚ್ಚರವಾಗುತ್ತಿತ್ತು! ಎದ್ದು ಪ್ರಾತಃಕಾಲದ ವಿಧಿ ಮುಗಿಸಿ ಮಿಂದು ಚೊಕ್ಕವಾಗಿ ಚಡ್ಡಿ ಅಂಗಿ ತೊಟ್ಟು, ಅಚ್ಚುಕಟ್ಟಾಗಿ ಎಣ್ಣೆ  ಹಾಕಿ ತಲೆ ಬಾಚಿ, ಹೊರಟು, ಅಮ್ಮ ಮತ್ತು ಹಿರಿಯ ಸಹೋದರರ ಮುಂದೆ ಸಂಭಾವಿತನಂತೆ ಮೆಲ್ಲಮೆಲ್ಲಗೆ ಅಡಿಯಿಟ್ಟು ಕಂಪೌಂಡ್ ಗೇಟು ದಾಟಿದೊಡನೆಯೇ ದಾಪುಗಾಲಿಟ್ಟು ಧಾವಿಸಿ, ಒಂದು ಫರ್ಲಾಂಗ್ ದೂರವಿದ್ದ ಪೈಗಳ ಮನೆಯನ್ನು ಎರಡು ನಿಮಿಷದೊಳಗೆ ಸೇರುತ್ತಿದ್ದೆನು! ಅಣ್ಣ ರಾಧಾಕಾಂತ ನನ್ನ ಹಿಂದೆ ಬರುತ್ತಿದ್ದವ, "ಏಯ್! ಹಾಗೆ ಓಡಬೇಡ. ಸ್ವಲ್ಪ ಮೆಲ್ಲಗೆ ಹೋಗು. ಹೊಟ್ಟೆಗೆ ಹಾಕದವನಂತೆ  ತೋರಿಸಿಕೊಂಡು ಮನೆಯ ಮರ್ಯಾದೆ ತೆಗಿಬೇಡ. ಅನಂತನ ಮನೆಯವರು ದುರಾಸೆ ಎಂದು ತಿಳಿದುಕೊಂಡಾರು ಹೇಸಿಗೆ!" ಎಂದು ನನಗೆ ಜೋರು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ!  ಅದ್ಯಾವುದನ್ನೂ ಲೆಕ್ಕಿಸೆದ ನಾನು ಓಡಿ ಮೊದಲು ಅವರ ಮನೆ ಸೇರಿ, ಜಗಲಿಯಲ್ಲಿ ಈಸಿ ಚೇಯರ್‍ನಲ್ಲಿ ವಿಶ್ರಮಿಸಿ ನವಭಾರತ ಪತ್ರಿಕೆ ಓದುತ್ತಿದ್ದ ಪೈಗಳ ಸಮೀಪ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದೆ.

ಅವರು ಸಪೂರ ಕಣ್ಣುಗಳೆಡೆಯಿಂದ ನನ್ನನ್ನು ದೃಷ್ಟಿಸಿ, ನಸು ನಕ್ಕು ಆತ್ಮೀಯತೆಯಿಂದ "ಹೇಗಿದ್ದಿಯಾ ಮಗೂ? ಒಬ್ಬನೇ ಬಂದಿಯಾ.... ಅಣ್ಣಂದಿರು ಬಂದಿದ್ದಾರೋ?" ಎಂದು ಮಾತನಾಡುವುದನ್ನು ಕೇಳಿ ತಲೆದೂಗಿ, ನನ್ನ ಮೊದ್ದು ಮಾತುಗಳಿಂದ ಉತ್ತರ ನೀಡಿ ಖುಷಿ ಪಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದೆ. ಪೈಗಳು ಮಡದಿಯನ್ನು ಗಟ್ಟಿ ಸ್ವರದಿಂದ ಕರೆದು "ಹೌದಾ.....! ತಿಂಡಿ ತಯಾರುಂಟೋ? ನೊಡು ರಜನಿ ಬಂದಿದ್ದಾನೆ! ಅನಂತ, ವಿಜಯಾ, ಶ್ಯಾಮಲ, ಶಾಲಿನಿಯನ್ನು ಹೊರ ಬರಲು ಹೇಳು. ಮಕ್ಕಳು ಒಬ್ಬರೊಂದಿಗೊಬ್ಬರು ಮಾತನಾಡಿ ಆಡಿ ಖುಷಿಯಿಂದಿರಲಿ!" ಎನ್ನುತ್ತಿದ್ದರು. ಆಗ ಅಡುಗೆ ಕೋಣೆಯಿಂದ ಕೀರಲು ಸ್ವರ, "ಸ್ವಲ್ಪ ನಿಲ್ಲಿ ಅಂದ್ರೆ! ಐದು ನಿಮಿಷ ನಿಲ್ಲಿ. ಬಿಸಿ ಬಿಸಿ ಇಡ್ಲಿ ತಯಾರಾಗ್ತಾ ಉಂಟು. ಗಡಿಬಿಡಿ ಮಾಡಿದ್ರೆ....ಅರ್ಧ ಬೆಂದು ಪಿಚಿಪಿಚಿ. ಹಾಂ! ರಜನೀ...ಸ್ವಲ್ಪ ಕೂತುಕೋ ಮಗಾ...ಬಂದೆ, ಆಯ್ತಾ!"

ಕಾಯಲು ತಾಳ್ಮೆ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ದೇಶಾವರಿ ನಗೆ ಬೀರಿ "ಚಿಂತಿಲ್ಲ ಚಿಂತಿಲ್ಲ" ಎನ್ನುತ್ತಿದ್ದೆ.

ಒಮ್ಮೆ, ಹೊಸದಾಗಿ ಬೆಂಗಳೂರಲ್ಲಿ ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‍ನಲ್ಲಿ  ಉದ್ಯೋಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿ ಪಿತೃಪಕ್ಷಕ್ಕೆಂದೇ ಊರಿಗೆ ಬಂದ ವೆಂಕಟೇಶ ತನ್ನ ಹೊಸ 'ಹೆಚ್.ಎಂ.ವಿ. ಕ್ಯಾಲಿಪ್ಸೋ' ಗ್ರಾಮೋಫೋನ್ ನನಗೆ ತೋರಿಸಿ, 45 RPM ರೆಕಾರ್ಡ್ ಆಡಿಸಿ, ಲಿಟ್ಲ್ ರಿಚಾರ್ಡ್ ಕಿರುಚಾಡಿ ಕೂಗಿ ಹಾಡುವ 'ಲೂಸಿ' ಪೊಪ್ ಹಾಡನ್ನು ನುಡಿಸಿ ತೋರಿಸಿ, ತೋರು ಬೆರಳಿನಿಂದ ಫಕ್ಕನೇ ಗ್ರಾಮೋಫೋನ್‍ನ ಸೂಜಿಕೈಯನ್ನು ಚಾಣಕ್ಯತೆಯಿಂದ ಮೇಲೆ ಹಾರಿಸಿ, ಹಿಡಿದು ಅದರ ಉಯ್ಯಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಮಲಗಿಸುವುದನ್ನು ಕಂಡು ಬೆರಗಾಗಿದ್ದೆ!

ಕೊನೆಗೂ ನೆಲದಲ್ಲಿ ಚಾಪೆ ಹಾಕಿಸಿ ನನ್ನನ್ನು, ನನ್ನ ಅಣ್ಣಂದಿರು ಕಮಲಾಕಾಂತ ಮತ್ತು ರಾಧಾಕಾಂತನನ್ನು ತಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳೊಂದಿಗೆ ಕೂರಿಸಿ ನಮ್ಮ ಮುಂದೆ ಪ್ಲೇಟ್ ಇಟ್ಟು ಸಿಹಿ ಅವಲಕ್ಕಿ, ಅದಾಗಲೇ ಬೇಯಿಸಿ ಹಬೆಯಾಡುವ ಬಿಸಿ ಬಿಸಿ ಇಡ್ಲಿ ಬಡಿಸಿ, ನೀರು ಚಟ್ನಿ ಸುರಿದು "ತಿನ್ನಿ ಮಕ್ಕಳೇ, ತಿನ್ನಿ....ಹೊಟ್ಟೆ ತುಂಬಾ ತಿನ್ನಿ,. ದಾಕ್ಷಿಣ್ಯ ಮಾಡಬೇಡಿ..." ಎಂದು ಹೇಳಿ ನಮ್ಮ ಎದುರು ಕುಳಿತು ನಾವು ಗಬಗಬನೇ ತಿನ್ನುವುದನ್ನೇ ದೃಷ್ಟಿಸಿ ಸಂತೃಪ್ತಿಯ ನಸುನಗೆ ಬೀರುತ್ತಿದ್ದಳು ಆ ತಾಯಿ!

"ಇನ್ನೆರಡು ಸನ್ನಣ ತಿನ್ನು! ಎರಡೇ ಎರಡು ತಿಂದರೆ ಎಲ್ಲಿ ಸಾಕು? ನೀವು ಬೆಳೆಯುವ ಪ್ರಾಯದ ಮಕ್ಕಳು. ಗಟ್ಟಿ ತಿನ್ನಬೇಕು" ಎಂದು ಹೇಳುವಾಗ ನಾನು ಮತ್ತು ರಾಧಾಕಾಂತ ಮುಖ ಮುಖ ನೋಡಿ ಅಸಹಾಯಕರಾಗಿ "ಬೇಡ...ನಾವು ತಿನ್ನುವುದೇ ಇಷ್ಟು, ದಾಕ್ಷಿಣ್ಯ ಅಲ್ಲ, ಸಾಕು" ಎನ್ನುತ್ತಿದ್ದೆವು. ಕಾರಣ, ಅವರು ಚಟ್ನಿಗೆ ನಮಗಾಗದ ಒಂದು ವಸ್ತು ಸೇರಿಸಿ ಅರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು.

ಅದು ಹಸಿಶುಂಠಿ!

ಹೌದು. ನಮ್ಮಮ್ಮ ಯಾವತ್ತೂ ಚಟ್ನಿಗೆ ಹಸಿಶುಂಠಿ ಬೆರೆಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ನಮಗೆ ಅಂತಹ ಚಟ್ನಿ ತಿಂದು ಅಭ್ಯಾಸವಿಲ್ಲ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಬಿಸಿ ಬಿಸಿ ಸ್ಪಂಜಿನಂತೆ ಮೃದುವಾದ, ಅವರ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಸನ್ನಣ, ಹಾಗೂ ನಮ್ಮ ಅರಿವಿನಲ್ಲಿ ಇಡ್ಲಿ ತಿನ್ನುವ ನಮ್ಮ ಹುಮ್ಮಸ್ಸು ಜರ್ರನೆ ಇಳಿದು ನಾವು ಒಂದು ತರಹ ಕಕ್ಕಾಬಿಕ್ಕಿಯಾಗುತ್ತಿದ್ದೆವು! ಪ್ರತೀ ವರುಷ ಆ ದಿನಕ್ಕೆ ಎದುರು ನೋಡುತ್ತಿದ್ದ ನನಗೆ ಒಂದು ವರ್ಷ ಅವರು ಹಸಿಶುಂಠಿ  ಹಾಕದೇ ಚಟ್ನಿ ಮಾಡುವರೋ ಎಂಬ ಆಸೆ, ನಿರೀಕ್ಷೆ.

ನಾನು ಬೆಳೆದು ಕಾಲೇಜು ಹಂತಕ್ಕೆ ತಲುಪಿ, ಮಹಾಲಯದ ಪಿತೃಪಕ್ಷದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಅವಲಕ್ಕಿ ತಿನ್ನುವ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಹೋಗುವುದನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸುವ ವರೆಗೂ ನನ್ನ ನಿರೀಕ್ಷೆ ಸತ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ! ಅವರು ಚಟ್ನಿಗೆ ಹಸಿಶುಂಠಿ ಹಾಕುವುದು ತಪ್ಪಲಿಲ್ಲ. ವಾಸುದೇವ ಪೈಗಳ ಮನೆ ಮಂದಿಯ ಪ್ರೀತಿ, ಮಮತೆ, ಆದರಗಳಿಂದಲೇ ಹೊಟ್ಟೆ ತುಂಬಿಸಿಕೊಂಡು ಸಂತೃಪ್ತನಾಗುವುದನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಲಿಲ್ಲ.
-------------------------------------------------
ಕೊನೇಯ ಮಾತು:
ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಶಾಲಿನಿಯನ್ನು ಭೇಟಿಯಾಗಿದ್ದೆ. ಹಳೇ ನೆನಪುಗಳನ್ನು ಕೆದಕುವಾಗ ಅವರ ತವರು ಮನೆಯಲ್ಲಿ, ಮಹಾಲಯದಲ್ಲಿ ಅವಲಕ್ಕಿ ತಿನ್ನುವ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಬಗ್ಗೆ ಉಲ್ಲೇಖ ಬಂದಿತ್ತು, ಆದರೆ ಶುಂಠಿ ಬೆರೆಸಿದ ಚಟ್ನಿ ಬಗ್ಗೆ ನಾನು ತುಟಿ ಪಿಟಕ್ಕೆನ್ನಲಿಲ್ಲ. ಇಂದು ಅವರು ಈ ಲೇಖನವನ್ನೋದಿ, ಅವರಮ್ಮ ಚಟ್ನಿಗೆ ಶುಂಠಿ ಬೆರೆಸಲು ಕಾರಣವೇನೆಂದು ತಮ್ಮ ಪುತ್ರಿ ಸಹನಾ ಮುಖಾಂತರ ತಿಳಿಸಿದರು. ಪಿತೃ ಪಕ್ಷದಲ್ಲಿ ಬೆಲ್ಲ ಮತ್ತು ಶುಂಠಿ, ಈ ಎರಡು ಸಾಮಗ್ರಿಗಳು ಅಡುಗೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಬಳಸಬೇಕೆಂಬ ಶಾಸ್ತ್ರವಿರುವುದರಿಂದ ಚಟ್ನಿಗೆ ಶುಂಠಿ ಬೆರೆಸುತ್ತಿದ್ದರೆಂಬ ಸತ್ಯ ನನಗಿಂದು ಮನವರಿಕೆಯಾಯಿತು!

ನಾನು ಕಂಡ ಪ್ರಥಮ ಹಾಗೂ ಪರಿಪೂರ್ಣ ಯಕ್ಷಗಾನ ಹಾಸ್ಯ ಪಾತ್ರಧಾರಿ

Mijar Annappa - Pic courtesy: ajekar.blogspot.com

1975ರಲ್ಲಿ ಮಂಗಳೂರಿನ ಪುರಭವನದಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕ ಯಕ್ಷಗಾನ ಮಂಡಳಿಯ ಪ್ರಸಂಗವೊಂದು ಏರ್ಪಟ್ಟಿತ್ತು. ಆಗ ಮುಂದುವರೆದ ಮಳೆಗಾಲವಾದ ಕಾರಣ ಟೆಂಟ್ ಬಯಲಾಟ ಎಲ್ಲೂ ನಡೆಯುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ.

ಪ್ರಸಂಗದ ಹೆಸರು ’ಅತಿಕಾಯ ಮಕರಾಕ್ಷ ಇಂದ್ರಜಿತು ಮಹಿರಾವಣ ಕಾಳಗ’.

ಅದಕ್ಕೂ ಮುಂಚೆ ನಮ್ಮಣ್ಣಂದಿರು ನೆಹರು ಮೈದಾನಿನಲ್ಲಿ ರಾತ್ರಿ ಹಗಲು ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಆಟಗಳಿಗೆ ತಪ್ಪದೇ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದು, ಕರ್ನಾಟಕ ಯಕ್ಷಗಾನ ಮೇಳದ ಅತೀ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪ್ರಸಂಗ ’ನಳ ದಮಯಂತಿ’, ಕಾರ್ಕೋಟಕ ಸರ್ಪ ಬೆಂಕಿಯಲ್ಲಿ ಉರಿಯುವ ದೃಶ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ, ಹಾಸ್ಯಗಾರ ಮಿಜಾರ್ ಅಣ್ಣಪ್ಪ ಅವರ ತಿಳಿ ಹಾಸ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ವರ್ಣನೆ ಮಾಡಿ ನನ್ನ ತಲೆಕೆಡಿಸಿದ್ದರು. ಯಕ್ಷಗಾನ ನೋಡುವ ಆಸೆ ಪಟ್ಟ ನನ್ನನ್ನೂ ಒಮ್ಮೆ ತಮ್ಮ ಜೊತೆಗೆ ಕರೆದೊಯ್ದು, ನಾನು ಅರ್ಧ ಘಂಟೆಯೊಳೆಗೆ ನಿದ್ರೆಗೆ ಜಾರಿದ್ದನ್ನು ಕಂಡು, ಇನ್ನೆಂದೂ ಈ ತೂಕಡಿಕೆ ತಿಮ್ಮಪ್ಪ ತಮ್ಮನನ್ನು ತಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ಕರೆದೊಯ್ಯಲಾರೆವೆಂಬ ಶಪಥವನ್ನೂ ಕೈಗೊಂಡಿದ್ದರು!

ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಉತ್ಸವ ಸಮಾರಂಭಗಳಲ್ಲಿ, ಶೇಣಿ ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣ ಭಟ್ ಮುಂತಾದವರ ಹವ್ಯಾಸಿ ಬಳಗಗಳು ಆಡುವ ಪ್ರಸಂಗಗಳನ್ನು ಕಂಡು, ಯಕ್ಷಗಾನದ ಹುಚ್ಚು ಬೆಳೆಸಿಕೊಂಡ ನನಗೆ, ಮಿತ್ರರಾದ ಗಣೇಶ್, ಪುಂಡಲೀಕ ಮತ್ತು ನಾಗೇಶ್ ಜೊತೆಗಿದ್ದುದು ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಹುಮ್ಮಸ್ಸು ಬರಲು ಪ್ರೇರೇಪಣೆ ನೀಡಿತ್ತು. 2 ರೂಪಾಯಿಯ ಟಿಕೆಟ್ ಕೊಂಡುಕೊಂಡ ನಾವು ರಾತ್ರಿ ಸರಿಯಾಗಿ 9:30ಕ್ಕೆ ಪುರಭವನದ ಮಾಳಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಕೂತು ಪ್ರಸಂಗವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲು ಎದುರು ನೋಡಿದೆವು.

ನಾನಂತೂ ಆಟವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭದಿಂದ ಅರ್ಧದ ವರೆಗೆ ಅತಿಯಾದ ಕುತೂಹಲದಿಂದ ವೀಕ್ಷಿಸಿದೆ, ಪಾತ್ರಧಾರಿಗಳ ವೇಷಭೂಷಣಗಳು, ಕುಣಿದಾಟ, ಹಾರಾಟ, ಹಾವಭಾವ, ಭಂಗಿಗಳು, ಚಂಡೆ ಮೃದಂಗಗಳ ಬಡಿತ, ಭಾಗವತರ ಹಾಡುಗಾರಿಕೆ, ತಾಳ, ಸ್ತ್ರೀ ಪಾತ್ರಧಾರಿಗಳ ಮೋಡಿ, ಅಭಿನಯದಲ್ಲಿ ನೈಜತೆ ಕಂಡು ವಿಸ್ಮಯಗೊಂಡೆ!

ಮಧ್ಯರಾತ್ರಿ 12:00ಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಅರ್ಧ ಸಮಯದ ವೇಳೆ ಹೊರಗೆ ಹೋಗಿ ತಿಂಡಿ ಕಾಪಿ ಚಹಾ ಮಾರುವ ಗಾಡಿಯ ಬಳಿ ಹೋಗಿ ತಣ್ಣನೆಯ ಬಿಸ್ಕುಟಂಬಡೆ, ಗೋಳಿಬಜೆ, ಬನ್ಸ್ ತಿಂದು ಕಾಪಿ ಕುಡಿದು, ಮೂತ್ರಶಂಕೆ ನಿವಾರಿಸಿ, ಮರಳಿ ಬಂದು ಕೂತೆವು. ಆಗಲೇ ಅರ್ಧಕ್ಕರ್ಧ ಜನ ಮನೆಗೆ ಹೋಗಿಯಾಗಿತ್ತು. ಕೆಲವರು ಜೋರಾಗಿ ಗೊರಕೆ ಹೊಡೆಯುತ್ತಾ ಎದುರಿನ ಸೀಟಿನ ಬೆನ್ನಿಗೆ ಕಾಲು ಚಾಚಿ ಗಟ್ಟಿ ನಿದ್ರೆಗೆ ಜಾರಿದ್ದರು!

ನಾವಂತೂ ಚೂರೂ ಕಣ್ಣಿನ ರೆಪ್ಪೆ ಮಿಟುಕಿಸದೇ ಮುಂದಿನ ದೃಶ್ಯಗಳನ್ನೆದುರು ನೋಡುತ್ತಾ ಇದ್ದೆವು. ಕಥೆ ಸಂಭಾಷಣೆ ಹೆಚ್ಚು ತಲೆಗೆ ಹೊಕ್ಕದಿದ್ದರೂ, ವೇಷಗಳ ಮೋಡಿ ನೋಡುವ ಉತ್ಸಾಹ ನಮ್ಮಲ್ಲಿತ್ತು. ಹೆಚ್ಚಾಗಿ, ಅರ್ಧ ಸಮಯದ ನಂತರ ಬರುವ ಮಿಜಾರ್ ಅಣ್ಣಪ್ಪ ಮತ್ತಿತರ ಹಾಸ್ಯಗಾರರನ್ನು ನೋಡುವ ಕುತೂಹಲ ನಮ್ಮನ್ನು ಎಚ್ಚರವಾಗಿರಿಸಿತ್ತು! ಒಂದು  ಗಂಟೆ ಕಳೆದರೂ ಹಾಸ್ಯಗಾರರು ಬರುವ ಲಕ್ಷಣ ಕಾಣಲಿಲ್ಲ. ಆಗಾಗ್ಯೆ ನಡು ನಡುವೆ ಬಂದು ಸಣ್ಣಪುಟ್ಟ ಸಂಭಾಷಣೆ ಮಾತಾಡಿ ಹೋದರೂ ನಿರಂತರ ಅರ್ಧ ಘಂಟೆ ಹಾಸ್ಯ ಮಾತಾಡುವ, ಜನರ ನಿದ್ರೆ ಎದ್ದೋಡಿಸುವ ಕಾರ್ಯ ಮಾತ್ರ ಶುರುವಾಗಲಿಲ್ಲ.

ಕಾದು ಕಾದು ನಾವೂ ಆಕಳಿಸಲು, ತೂಕಡಿಸಲು, ನಿದ್ರೆಗೆ ಜಾರಲು, ಫಕ್ಕನೆ ಚಂಡೆಯ ಸದ್ದಿಗೆ ಎಚ್ಚರವಾಗಲು, ಹಾಗೇ  ’ಅತಿಕಾಯ ಮಕರಾಕ್ಷ ಇಂದ್ರಜಿತು ಮಹಿರಾವಣ ಕಾಳಗ’ ನೋಡುತ್ತಾ ನೋಡುತ್ತಾ ನಿದ್ರೆಯೊಂದಿಗೆ ನಮ್ಮ ಕಾಳಗವೂ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತೆನ್ನಿ! ನಡುವೆ ಎಲ್ಲಾದರೂ ನಾವು ಗಾಢ ನಿದ್ರೆಯಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಹಾಸ್ಯಗಾರರ ಪಾತ್ರ ತಪ್ಪಿ ಹೋಗುವುದೆಂಬ ದುಗುಡ! ಕೊನೆಗೆ ಗಣೇಶ್ ಒಂದು ಉಪಾಯ ಕಂಡುಕೊಂಡನು. ನಾವು ನಾಲ್ಕು ಮಂದಿಯ ಪೈಕಿ ಒಬ್ಬೊಬ್ಬರು ಪಾಳಿಯಂತೆ ಅರ್ಧರ್ಧ ಗಂಟೆ ಎಚ್ಚರ ಕುಳಿತು ಹಾಸ್ಯಗಾರರ ಪ್ರವೇಶವಾದ ತಕ್ಷಣ ಇತರರನ್ನು ಎಚ್ಚರಿಸಬೇಕು!

ಅಂತೂ ಸುಮಾರು 2:30ಕ್ಕೆ ಹಾಸ್ಯಗಾರರ ಪ್ರವೇಶವಾಯಿತು! ಸುಗ್ರೀವ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಮಿಜಾರ್ ಅಣ್ಣಪ್ಪ, ಮತ್ತು ಹನುಮಂತ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಯಾರೋ ಇನ್ನೊಬ್ಬರು ಇದ್ದರು. ಸುಳ್ಳಾಗಲಿಲ್ಲ, ನಮ್ಮೆಣಿಕೆ. ಶುರುವಾಯಿತು ಅವ್ಯಾಹತ ಹಾಸ್ಯ!

ಅವರಿಬ್ಬರು ಪೆದ್ದು ಪೆದ್ದಾಗಿ ಏನೇನೋ ಮಾತಾಡುವುದನ್ನು  ಕಂಡ ಸಭಿಕರೆಲ್ಲಾ ಹೊಟ್ಟೆ ಹುಣ್ಣಾಗುವಂತೆ ಬಿದ್ದು ಬಿದ್ದು ನಗುತ್ತಿದ್ದರು. ಗಣೇಶ್, ಪುಂಡಲೀಕ  ಹಾಗೂ ನಾಗೇಶ್ ನಕ್ಕು ನಕ್ಕು ಅವರ ಕಣ್ಣಿಂದ ನೀರು ಬಸಬಸ ಧಾರಾಕಾರವಾಗಿ ಹರಿಯುತ್ತಿತ್ತು. ನಾನೂ  ದಾಕ್ಷಿಣ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಜೋರಾಗಿ ನಕ್ಕಂತೆ ಅಭಿನಯಿಸಿದೆನು. ಆ ಹಾಸ್ಯ ಅತೀ ಬಾಲಿಶವಾಗಿದ್ದು, ನನ್ನ ಪ್ರಾಯಕ್ಕೆ ಮೀರಿ ಹಾಸ್ಯ ಪ್ರಜ್ಞೆ ಹೊಂದಿದ್ದ ನನಗೆ, ನನ್ನ ನಿರೀಕ್ಷೆಗಿಂತ ಕಳಪೆ ಹಾಸ್ಯವದೆಂದು ಸ್ವಲ್ಪ ನಿರಾಶೆ!

ಅವರಿಬ್ಬರ ಮಧ್ಯೆ ನಡೆದ ಸಂಭಾಷಣೆಯಲ್ಲಿ ನನಗೆ ನೆನಪಿದ್ದದ್ದು ಒಂದೇ ಸಾಲು. ಅದು ಸುಗ್ರೀವನ ಪಾತ್ರಧಾರಿ ಮಿಜಾರ್ ಅಣ್ಣಪ್ಪ ಹೇಳುವ ವಾಕ್ಯ.

"ಅಣುಮಂತ ಅಣುಮಂತ, ನಾವು ಒಂದು ಸಂಗತಿ ಮಾಡುವನಾ....?"

ಅದು ಮಂಗಳೂರಿನ ತುಳು ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡಿದಂತೆ ಭಾಸವಾಗುವ ಮೋಡಿಯಲ್ಲಿತ್ತು. ಆ ವಾಕ್ಯವನ್ನು ಸುಮಾರು 20-25 ಸಲ ಪುನರುಚ್ಛರಿಸಿದ ಮಿಜಾರ್ ಅಣ್ಣಪ್ಪ ಸಭಿಕರನ್ನು ನಗೆಯ ಅಲೆಯಲ್ಲಿ  ತೇಲಾಡಿಸುತ್ತಿದ್ದರು! ನನಗೆ ಅದು ಚಿಕ್ಕ ಶಾಲಾ ಮಕ್ಕಳು ಆಡುವ ಮಾತಿನಂತೆ ಕಂಡು ಬಂದು, ಅಂತಹ ಹಾಸ್ಯ ಹೆಚ್ಚಿನ ಹುರುಪು ಉತ್ಸಾಹ ನೀಡಲಿಲ್ಲ! ಆದರೂ ಮಿಜಾರ್ ಅಣ್ಣಪ್ಪ, ಅವರ ತಿಳಿಯಾದ, ದೊರಗಾದ ಹಾಸ್ಯದ ಮೂಲಕ ಸಮೂಹ ಸನ್ನಿ ಸೃಷ್ಟಿ ಮಾಡುವುದರಲ್ಲಿ ಸಫಲರಾದದ್ದನ್ನು ಕಂಡು ಬೆರಗಾದೆ! 

ಸ್ಥಿತಪ್ರಜ್ಞನಂತೆ ನಿಟ್ಟುಸಿರು ಬಿಡುತ್ತಾ ದಿಟ್ಟ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಪುರಭವನದ ಗಡಿಯಾರವನ್ನೊಮ್ಮೆ, ಕೈಗೆ ಕಟ್ಟಿದ್ದ ಹೆನ್ರಿ ಸ್ಯಾಂಡೋಝ್ ವಾಚನ್ನೊಮ್ಮೆ ಆಗಾಗ್ಯೆ ನೋಡುತ್ತಾ ನಾನು, ಉಳಿದ ಆ ಅರ್ಧ ಘಂಟೆ ಸಮಯವನ್ನು ಹೇಗಾದರೂ ಕಳೆದೆನೆನ್ನಿ!

ಸರಿ ಸುಮಾರು 3:00 ಗಂಟೆಗೆ ಹೊರ ಬಂದ ನಾವು ಗಣೇಶನ ಸ್ಕೂಟರ್ ಮತ್ತು ನಮ್ಮಣ್ಣನ ಯೆಜ್‍ದಿ ಬೈಕನ್ನು ಸ್ಟಾರ್ಟ್ ಮಾಡಿ ಮನೆ ಕಡೆ ಹೊರಟೆವು. ದಾರಿಯುದ್ದಕ್ಕೂ ಗಣೇಶ ಮತ್ತು ಪುಂಡಲೀಕ ಗಟ್ಟಿ ಸ್ವರದಿಂದ "ಅಣುಮಂತ ಅಣುಮಂತ, ನಾವು ಒಂದು ಸಂಗತಿ ಮಾಡುವನಾ....?" ಎಂದು ಉದ್ಗಾರ ಮಾಡುತ್ತಾ ಇದ್ದರು!

ಮನೆಗೆ ಬಂದು ಮಲಗಿದ ನನಗೆ, ಅದೇ ವಾಕ್ಯ ತಲೆಯಲ್ಲಿ ಸುತ್ತಿ ಸುತ್ತಿ, ಅಲ್ಲಿಗೇ ಮೂರ್ಛೆ ಹೋದಂತೆ ಗಾಢ ನಿದ್ರೆಗೆ ಜಾರಿದೆನು.

ಮರುದಿನ ಬೆಳಿಗ್ಯೆ ನಮ್ಮಣ್ಣ ಕಮಲಾಕಾಂತ ಕೇಳಿದ "ಹೇಗಿತ್ತು ಆಟ? ಮಿಜಾರ್ ಅಣ್ಣಪ್ಪ ಡಯಾಲಾಗು ಸೂಪರ್ ಅಲ್ವಾ?"

ನಾನು ನಿರ್ವಿಕಾರವಾಗಿ, ಗಂಭೀರ ಮುಖಭಾವದಿಂದ ಮಿಜಾರ್ ಅಣ್ಣಪ್ಪರಂತೆ ಸ್ವರ ಮಾಡಿ ಹೇಳಿದೆ -

"ಅಣುಮಂತ ಅಣುಮಂತ, ನಾವು ಒಂದು ಸಂಗತಿ ಮಾಡುವನಾ....?"

ಕಮಲಾಕಾಂತ ಮನೆಯ ಛಾವಣಿ ಹಾರಿ ಹೋಗುವಂತೆ ಬಿದ್ದು ಬಿದ್ದು ನಕ್ಕನು, ಮತ್ತು ಮುಂದಿನ ಮೂರು ದಿನ ಅದೇ ವಾಕ್ಯವನ್ನು ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಹೇಳುತ್ತಾ ನನ್ನನ್ನು ನಗಿಸುವ ಯತ್ನದಲ್ಲಿ ಮಗ್ನನಾದನು. ದಾಕ್ಷಿಣ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ನಕ್ಕಂತೆ ಅಭಿನಯಿಸುವ ಕಲೆ ನನಗೆ ಅದಾಗಲೇ ಕರಗತವಾಗಿತ್ತು, ಹಾಗೆ ಕಮಲಾಕಾಂತನ ಪರಿಶ್ರಮ ವ್ಯರ್ಥವಾಗಲಿಲ್ಲ, ಹಾಗೂ ಯಕ್ಷಗಾನದ ಪರಿಪೂರ್ಣ ಹಾಸ್ಯ ಪಾತ್ರಧಾರಿಯನ್ನು ನೋಡುವ ನನ್ನ ಅನ್ವೇಷಣೆ ಹಾಗೂ ಹಂಬಲ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಮುಗಿಯಿತು!

Once Bitten, Twice Smitten

Yes. We often repeat mistakes in life. That's not just that our memory is short, our logic fails sometimes and we may overlook things. Overconfidence also adds to such stupidity.

I bought my Nokia C3 phone in October 2010, when I was sponsored three days trip to Goa for Tata Nano car ad photo shoot. That phone has 2G internet, and I activated the internet by sending message to a particular number, as instructed by a local mobile store guy. Those days I was also a team member of a Mangalorean web portal reporting news and writing articles. So browsing through that website was very essential for me.

My phone was topped up with Rs. 1000/- prepaid recharge for talk time. As soon as I reached goa, I got the welcome message and the roaming started. I used my phone for making and receiving calls, sms and also internet browsing.

Within a day I found that the balance is drastically coming down, and on the second day, my balance sank below the Rs.100/- mark! I called up my friend Ajay Baliga in Mangalore over phone and requested him to power recharge my phone with an extra Rs. 1000/- currency and he obliged.

After my Goa trip was complete, I checked that I had used almost Rs. 1650/- on phone calls, internet browsing and other activities. Then when I discussed this with another friend Konchady Prakash Shenoy, he said Airtel has data plan of Rs.98/- for one month which you can use for 1 GB data. I was shocked to know that I wasted so much currency when I could have done the same thing within an investment of Rs. 100/- for a month!

So I went for that data plan and lived happily for 3 years.

Then I was tempted to buy a 3G smartphone. I went for Samsung S7562 with dual SIM and someone said, it is better to go for a 3G SIM since the phone is 3G, and my Airtel SIm was 2G. I went for the second SIM by BSNL and activated their data plan which was cheaper than Airtel. I also bought a 3G USB dongle so that I can use the same SIM for browsing internet on my PC in case the landline had issues. Eventually I stopped charging the SIM with data plan, as I have WiFi at home which is sufficient for my usage.

So far so good.

Last week, I had problem with connectivity when my BSNL land phone was dead and broadband was intermittently getting disconnected. So I started using the dongle with BSNL SIM loaded in it as and when needed. Thus for 2 days I was happy. On the third day, I was outside in a hotel in the evening, and was idle for a long gap of time waiting for someone. Thought of browsing the net and switched on mobile data. Happily browsed youtube, watched song videos, browsed through my blog, facebook, whatsapp, and what not!

My friend arrived, we had snacks and coffee, I showed him Garam Tawa android app and boasted about what all I am into, and impressed him. He was fascinated, and asked me which data plan I am using. I proudly said BSNL 155/- for 22 days, 1GB data free!

Then I switched mobile data off, and suddenly the message appeared from Airtel,

"You have used 1670 MB data, cost is Rs.167/-, and your current balance is Rs.44.15".

Then I realised that my BSNL SIM was left at home in the USB dongle! 

The Monsoon Ritual Called 'Choodi'

Choodi signifies complete womanhood and most of the GSB ladies perform this pooja. My mother being an orthodox GSB woman, used to follow that religiously every year in the monsoon month of Shravan. 

Perhaps I was the only boy in our home who used to pick those flowers and foliage for my mother on MG Road Ballalbagh by the thodu(rain water gutter), where the present Kalyan Jewellers is situated! I have fallen into that thodu at least once every year in an attempt to pick 'Maajjraa Naankut', a type of fern. The other ferns that I used to pick were useless for chooDi. I also remember that when our neighbour Vakil Venkatraya Kamath's property(Present SDM Eye Hospital) was purchased by Late KP Mukunda Prabhu and construction was going on, they had dumped heaps of bamboos in their compound and some of the rotten  bamboos facilitated growth of anwaali in abundance! My mother was extremely happy to see them!

For me getting Ratnagandhi and Karveer flowers was like a cakewalk! Both the trees were there at our neighbour Narayana Shetty's compound on the other side of the road. Their compound wall was easy to climb with moulded cement ventilators at regular intervals and then of course, 'Ajjana Kode', the big umbrella with wooden staff and arc handle came in handy to pull and lower the top branches of Ratnagandhi plant and pluck the flowers. Dibrankoru used to grow just outside our compound after they surfaced our compound fully with concrete in the late Sixties. Other flowers that grew wild in our compound were doshNi phool, shankha pushpa, chirdo and nantha phool.

I was so keen about flooding the house with flowers and leaves, my mother used to mumble and advice me not to bring such a heap, since she had plans to make limited choodis and distribute them. She also used to say they in exchange people give her the choodis they make and thus the number of choodis were well taken care of!

I have even tried my hand at compiling flowers for the choodis and the main job I used to do was passing chirdo flowers through the stem of rathnagandhi, since chirdo had brittle petals. Sometimes when it rained heavily, getting some flowers was difficult. Then mother used to add any available flower. I had to run to Car Street or Hampankatta on my bicycle, to get them for her.

Drawing rangoli on the door step(Humbraa Chalk) was fun. I used to sprinkle water on the wooden door frame step and draw rangoli designs with either Shedi(Chalk stone) or with chalk piece. That used to last a day, but half of it used to get wiped as people stepped on that while crossing the door step.

The reward we young boys got after the choodi pooja used to be a simple panchakajjaya type sweet like Phova(Pounded rice) or Lhaayi(Popped rice) mixed in coconut jaggery choorna or sweet chutney. Sometimes that used to get soaked in the unexpected rains that lashed while performing the pooja. Very few times mother had prepared some churmundo, sheera or some other sweet for choodi pooja. Sometimes she just offered Nirakkshane or some nuts and raisins along with sugar candy. I also worked as umbrella bearer for my mother as she performed pooja when it rained!

That scenario faded slowly after 1973, when my second sister in law Prabha Shenoy stepped into our home after marrying my brother Srikanth in November 1972. She took personal interest in selecting the dibrankoru and other wild foliage, while I restricted my service to getting rathnagandhi and karveer from our neighbour's compound.

By 1974 July we moved into a rented house in Shediguri and then my sister in law took full charge of arranging choodi components. I was also just out of college completing my undergraduate studies and felt rather embarrassed to continue collecting flowers for choodi! Yet, my elder brothers and friends kept teasing me and kept asking me for the next one or two years about why I was not going for choodi flowers.

I had written an article for a Mangalorean web portal some years ago. Here's the gist of that article:

Choodi Pooja - A unique Konkani tradition

Shraavan is the month when GSB Hindu women celebrate many festivals and offer many Poojas. Choodi Pooja is one of them. Legend has it, that Demon Jalandhara's wife Vrinda was very beautiful and chaste. She was also an ardent devotee of Lord Vishnu. To save the world from the grip of the demons, Lord Vishnu was awaiting an opportunity to demolish the wicked Jalandhara that would be possible only if Vrinda loses her chastity. When Jalandhara is away one day at the war front, Lord Vishnu is believed to appear before Vrinda in the form of her husband and has connection with her. Vrinda loses her chastity and as a result, Jalandhara loses his life in the battle field. Later, Vrinda realises that it was not her husband Jalandhara but Lord Vishnu who had connection with her, thereby snatching away her chastity along with her husband's life. Being devotee of Lord Vishnu, she has faith that Vishnu's act was aimed at the welfare of the world. Lord Vishnu suggests her to offer Choodi Pooja to the Tulsi plant during Shraavan month, which ascertains chastity and fortune for women. She offers the pooja before noon and thus, Choodi Pooja came into existence.

Women perform Choodi Pooja every Friday and Sunday of Shraavan Maasa(Month). A newly married woman performs her first Choodi Pooja in the presence of many elderly women, separately in her home and her parents' home.

The name Choodi resembles the Kannada word 'Soodi' or a tied bundle. The arrangement of flowers and herbs used to make choodis also resembles the ethnic Japanese flower arrangement 'Ikebana'. Choodis are believed to have cooling and healing effect on the heads of the women who wear them.

A standard Choodi requires many flowers and herbs to be collected, as mentioned here -
1. Ratnagandhi
2. Ratha Pushpa
3. Gauri Pushpa
4. Kaaylya Dolo(Crow's Eye)
5. Anwaali
6. Aarati Pushpa
7. Kangani Pushpa
8. Shanka Pushpa
9. Mithaai Pushpa
10. Cat’s Nails
11. Wild Grass(Dibrankoru)
12. Plantain yarn(Vaayu) for tying.

Making Choodis is a work of art and the formation of flowers and herbs should look balanced in colour and texture. Women personally pick the fresh flowers and herbs where they are available freely. They carefully select the ingredients and make the Choodis and arrange them in a tray.

Next, they prepare a prasadam(Offering) sweet, normally puffed rice(Aralu) with jaggery and grated coconut flavoured with a hint of cardamom. Alternately, they use Beaten Rice (Avalakki) instead of puffed rice. Sometimes, Panchakajjaaya or five ingredient sweet is prepared and offered.

The door step(Hosthilu) are decorated with chalk designs(Rangoli or Humbraa Chalk).

First, pooja is offered to Tulsi plant with a brass pedestal lamp, water drops fed to the Tulsi plant and also consumed by the one offering the pooja (Aachamana). Kaajal and Kumkum are applied to Tulsi as a symbol of womanhood, sweet is offered, followed by Soorya Namaskaara(Sun Worship).

Then Choodi is offered to Tulsi and aarati(Flame) is shown to Tulsi. Later, they offer pooja and Choodis to the Door step(Hosthilu). Finally, all the gods within home are offered similar pooja and Choodis. The remaining Choodis are offered to elderly women by the younger ones. They all wear the Choodi in their hair locks. In return, the elders also present a choodi to the younger ones. For the next four weeks or eight days, GSB women will be busy, going from house to house, offering Choodis and receiving Choodis.

There is also a custom, that the wife offers the first Choodi to her husband along with a worshiped coconut, especially when a 'Vaaina Pooja' is performed. 'Vaaina' is a clean shaven coconut with spots of Kumkum and haldi on it, believed to bring happiness and goodwill for married women.

Superstition apart, Choodi Pooja is symbolic where a woman feels complete within her married life. This pooja also gives scope for women to keep social contact with their families at least once a year.